Systemy zabezpieczeń osób i mienia - rozwój branży
Branża systemów zabezpieczeń w ciągu ostatnich 25 lat dokonała ogromnego skoku technologicznego. Niemal do każdej z jej gałęzi wkroczyły elektroniczne rozwiązania, które pozwoliły na znaczne zwiększenie skuteczności wielu rodzajów zabezpieczeń w zakresie ochrony osób i mienia. A jak zareagowała branża ochrony na potrzeby rynku w dobie pandemii?
Spis treści
- Systemy zabezpieczeń w dobie pandemii - trendy
- Systemy zabezpieczeń - kontrola dostępu (SKD)
- Systemy kontroli wjazdu
- System sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN)
- Systemy zabezpieczeń ochrony obwodowej
- Wszystkowidzące kamery
- Czujnik obecności i czujka zalania
- Integracja systemów zabezpieczeń
- System sygnalizacji pożaru (SSP)
- DSO Dźwiękowe systemy ostrzegawcze
- Stałe urządzenia gaśnicze – SUG
Do zabezpieczeń technicznych, które sprawdzą się w różnego typu obiektach, należą: systemy kontroli dostępu (SKD), zaawansowane systemy sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN) oraz systemy sygnalizacji pożarowej (SSP). Producenci oferują nie tylko urządzenia będące elementami ww. systemów, lecz także rozwiązanie umożliwiające ich zintegrowanie, co znacznie ułatwia zarządzanie ochroną nadzorowanych budynków. Jeszcze do niedawna wiele z nich stosowano jedynie w obiektach przemysłowych lub użyteczności publicznej. Obecnie niektóre rozwiązania z powodzeniem są wykorzystywane także w systemach ochrony budynków mieszkalnych – jedno- i wielorodzinnych.
Systemy zabezpieczeń w dobie pandemii - trendy
Wydawać by się mogło, że firmy specjalizujące się w zapewnianiu bezpieczeństwa osób i mienia zamrożą na czas pandemii swoją działalność. W końcu wiele osób pracuje w domu, a biura często pozostają puste. Mimo wszystko popyt na tego rodzaju usługi nie słabnie, bo trwająca pandemia sprzyja np. złodziejom.
Coraz więcej firm decyduje się na wprowadzanie dodatkowych zabezpieczeń. Jedną z usług, która pozwala zwiększyć bezpieczeństwo bez konieczności fizycznego kontaktu z innymi osobami, jest monitoring wizyjny. Często korzystają z niego osiedla mieszkaniowe czy centra handlowe. Innym sposobem zabezpieczania się przed np. kradzieżą, stosowanym np. na parkingach w centrach handlowych czy też na osiedlach mieszkaniowych, są kamery wyposażone w oprogramowanie, które pozwala identyfikować i zapamiętywać osoby, które użytkują określony pojazd.
Ciekawym rozwiązaniem dla zakładów produkcyjnych czy firm transportowych, są wieże monitorujące. To rozwiązanie dla dużych firm. Za pomocą podczerwieni wieże tworzą wirtualny płot. Po naruszeniu zdefiniowanej granicy pola chronionego informacja o niebezpiecznym zdarzeniu, natychmiast jest przekazywana do centrum monitorującego. Umożliwia to szybką reakcję pracowników ochrony.
W biurach w czasie pandemii, coraz częściej zobaczyć można bramki higienizujące. Są to specjalne urządzenia, które wykorzystują jony srebra do oczyszczania powierzchni ubrań z wirusów, w tym także SARS-CoV-2, bakterii czy innych patogenów. Rozwiązanie to wykorzystywane jest również przez organizatorów różnego rodzaju imprez do zwiększania bezpieczeństwa ich uczestników przed zarażeniem się wirusami. Bramki te sprawdzają się także w okresie grypowym, kiedy jeszcze mocniej jesteśmy narażeni na rozprzestrzenianie się chorób.
Systemy zabezpieczeń - kontrola dostępu (SKD)
Jeszcze niedawno czytniki linii papilarnych, skanery siatkówki bądź drzwi otwierane głosem widzieliśmy jedynie w filmach. Obecnie coraz częściej instalowane są nowoczesne urządzenia tworzące tzw. systemy kontroli dostępu: czytniki, centrale, zasilacze, przyciski wyjścia, kontaktrony, elektrozaczepy bądź zwory elektromagnetyczne, różnego typu okucia i zamki elektroniczne. Dobrze znany już na rynku system klucza generalnego (Master Key) pozwala powiązać ze sobą odpowiednio dobrane elementy zamykające, np. wkładki cylindryczne lub kłódki, oraz klucze. Można je otwierać przy użyciu kilku kluczy o różnych zakresach dostępu – od klucza Master otwierającego wszystkie zamki, poprzez klucze grupowe o mniejszych uprawnieniach, aż po indywidualne, które otwierają pojedyncze pomieszczenia. Dzięki temu, gdy wystąpi zagrożenie życia, wszystkie drzwi można otworzyć jednym kluczem. Jest to także wygodne dla pracowników, którzy muszą mieć dostęp do dużej liczby drzwi.
Systemy kontroli dostępu umożliwiają identyfikację osób i przydzielanie im dostępu do danego obszaru, a jednocześnie zamknięcie go dla osób niepowołanych, dlatego używane są głównie w obiektach o dużym przepływie ludzi i gdzie znajdują się informacje lub mienie dużej wartości. Czytnik kontroli dostępu to urządzenie, które zbiera, odczytuje, przetwarza dane i steruje dostępem do danej strefy. Do uprawnionego wejścia zawsze potrzebny jest klucz, jednak dziś przybiera on nietypowe formy, np. kart RFID (zbliżeniowych) i magnetycznych, breloków zbliżeniowych RFID, kodów wpisywanych ręcznie czy też odczytujący cechy biometryczne (linie papilarne, geometrię twarzy lub dłoni, tęczówkę oka) bądź dokumenty. Na rynku dostępnych jest obecnie wiele rozwiązań. Do standardowych funkcji takich systemów należą m.in.: otwieranie i zamykanie drzwi, bram, szlabanów, otwarcie drzwi w razie alarmu pożarowego, monitorowanie, przesłanie informacji o alarmie, uruchomienie rejestracji wizyjnej (CCTV) czy włączenie światła. SDK są często integrowane z systemem sygnalizacji pożaru, sygnalizacji włamania lub telewizją dozorową, co daje kompleksową ochronę obiektu. Producenci proponują też oprócz systemów z okablowaniem strukturalnym okucia, zamki lub cylindry zasilane bateryjnie, co znacznie ułatwia i przyspiesza ich montaż.
Podobnie jak do wszystkich branż instalacyjnych, tak i do zabezpieczeń wkroczyła elektronika i informatyka, dzięki czemu SKD stają się narzędziem kontroli, zarówno na niewielką, jak i ogromną skalę, a ponadto mogą być obsługiwane z niemal nieograniczonej odległości od danego obiektu. Oprogramowanie pozwala na monitorowanie i zarządzanie kontrolą dostępu poprzez różnorodne funkcje, np. wizualizację stanu systemu na planie obiektu, zapisywanie, wyszukiwanie i eksport historii zdarzeń, sporządzanie raportów (obecności, wejść, zdarzeń niepożądanych), zdalną komunikację, automatyczne powiadamianie o zdarzeniach oraz ustalanie stref, harmonogramów i uprawnień dla użytkowników. Dzięki połączeniu elektroniki (kodowanie wkładek i kluczy) z mechaniką, podrobienie klucza jest praktycznie niemożliwe.
Wśród innowacyjnych komponentów systemów kontroli dostępu jest m.in. inteligentna klamka elektroniczna do drzwi wewnętrznych drewnianych, stalowych lub z PVC. Można ją zainstalować w drzwiach wyposażonych np. z zamkiem wpuszczanym z funkcją zapadki lub samoryglującym zamkiem automatycznym. Do szybkiej bezdotykowej komunikacji służą specjalne breloki do kluczy, karty identyfikacyjne i klucze systemowe. By otworzyć drzwi od strony pomieszczenia, wystarczy nacisnąć klamkę. Taką elektroniczną klamkę drzwiową można połączyć z wkładką mechaniczną lub elektroniczną, np. po to, by przydzielić specjalne uprawnienia lub otworzyć drzwi w sytuacji alarmowej. Montaż bezprzewodowej klamki jest bardzo prosty – bez dodatkowego okablowania, uszkodzenia skrzydła drzwiowego, a często także bez nawiercania.
Systemy kontroli wjazdu
W systemach kontroli dostępu dużą rolę odgrywają również m.in. popularne różnego typu bramy wjazdowe, szlabany, kolczatki czy zapory. Są zwykle uruchamiane automatycznie i coraz częściej naszpikowane elektroniką. Również słupki służące do kontroli wjazdu są już nie tylko montowane jako stałe, lecz także dostępne w formie automatycznej. W razie potrzeby dają się szybko opuścić (chowają się w podłożu) i tak samo szybko ponownie wysunąć bez użycia siły. Umożliwia to tymczasowy wjazd dla samochodów osobowych lub skuteczne zablokowanie przejazdu. Jeśli słupki automatyczne wyposaży się w funkcję awaryjnej obsługi, w razie zagrożenia opuszczone słupki podniosą się bardzo szybko – w ciągu zaledwie ok. 1,5 s, przywracając natychmiast bezpieczeństwo. Układy sterowania słupków można skonfigurować, dopasowując je do indywidualnych potrzeb. Dostępne są na przykład rozwiązania oparte na modelu typu master-slave – jeden automatyczny słupek kontroluje kilka innych takich słupków, które za nim „podążają”. Można zatem łączyć je w zestawy i sterować większą liczbą słupków dopasowaną do szerokości przejazdu. Sterowanie zależnie od potrzeb rozbudowuje się o dodatkowe elementy obsługi (np. sterowniki kodowane cyfrowo) bądź inne zespoły przyłączeniowe, np. pod pętle indukcyjne.
Jeżeli nie ma możliwości zastosowania pętli indukcyjnej, dostępne są czujniki do wykrywania pojazdów, wykorzystujące technologię mikrofalową oraz ultradźwiękową. Przeznaczone są do integracji z systemami otwierania bram, szlabanów czy drzwi przemysłowych. Polecane są szczególnie tam, gdzie nie można zastosować pętli indukcyjnych, czyli przy podłożu nieutwardzonym, nierównym, w przypadku parkingów podziemnych wielopiętrowych, parkingów ze stromymi podjazdami czy zbyt wąskimi. Nie ma potrzeby wykonywania prac ziemnych. Przy montażu tego typu czujników nie jest też konieczne wyłączenie parkingu z ruchu, a proces kalibracji jest zautomatyzowany i sprowadza się do naciśnięcia jednego przycisku.
Wśród urządzeń kontroli dostępu wyróżniają się nowoczesne bramki sensoryczne o różnych długościach i szerokościach, które można dostosować do potrzeb klientów, a także odpowiednio dobranym kącie otwarcia skrzydeł zapewniającym bezproblemowe przemieszczenie się osób na wózku inwalidzkim lub transport bagażu. Wyposażone są w zintegrowany moduł ewakuacyjny oraz listwy sensoryczne, a nie pojedyncze czujniki. Dodatkowym uzupełnieniem jest oświetlenie (czerwone i zielone światło) zwiększające funkcjonalność bramki.
W kontroli wjazdu pomocą są również różnego typu kamery montowane przy bramach, szlabanach, które poza tradycyjnym monitoringiem mogą identyfikować wjeżdżające pojazdy przez skanowanie tablic rejestracyjnych. Na rynku jest również coraz więcej wielofunkcyjnych domofonów i wideodomofonów, które pozwalają na identyfikowanie i komunikację osób na odległość.
System sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN)
Systemy te pozwalają chronić jedną lub więcej stref ochrony obiektu: peryferyjną (obszar zewnętrzny poza ogrodzeniem), zewnętrzną (teren otwarty przyległy do chronionego obiektu) oraz wewnętrzną (konstrukcja i wnętrze budynku). Obecnie są powszechnie stosowane zarówno w domach, jak i w obiektach komercyjnych, w wersjach przewodowych i bezprzewodowych, bądź hybrydowych. Zabezpieczają budynki przed wtargnięciem osób niepowołanych (włamanie, napad, kradzież, dewastacja), pełnią funkcję alarmową, a także mogą być elementem sterowania i podstawowego zarządzania budynkiem. Urządzenia systemu (głównie różnego typu czujki) można dostosować do wymagań użytkownika. Instalowane są czujki m.in. podczerwieni, mikrofalowe(MW), otwarcia (drzwi, okna), stłuczenia i wibracyjne oraz pasywne czujki podczerwieni (PIR, czujki ruchu, które „widzą” obiekty cieplejsze niż tło) bądź czujki dualne (połączenie MW i PIR). Uzupełnienie stanowią są przyciski napadowe oraz sygnalizator akustyczny lub akustyczno-optyczny. Urządzenia zwykle są wyposażone w zabezpieczenia antysabotażowe powiadamiające o próbie zniszczenia lub otwarcia danego elementu. Nowoczesne platformy programowe do zarządzania SSWiN pozwalają na kontrolę i sterowanie systemem również za pomocą aplikacji mobilnych.
Systemy zabezpieczeń ochrony obwodowej
Ochrona posesji, zwłaszcza o dużej powierzchni, zwykle bazuje na wysokim ogrodzeniu i systemie monitoringu wizyjnego, co jednak nie zawsze gwarantuje całkowite bezpieczeństwo. Obecnie nowoczesnymi i skutecznymi sposobami ochrony są systemy ochrony obwodowej, zapewniające detekcję i alarmowanie o próbie wtargnięcia na obszar chroniony. Zazwyczaj jest to kabel sensoryczny umieszczony na ogrodzeniu wykrywający próbę jego sforsowania, który podłącza się do modułu obsługującego strefy o określonej długości. Inną technologię stanowią bariery mikrofalowe FMC, tworzące niewidoczną strefę (o dł. 50–300 m, w zależności od modelu), której przekroczenie zostanie natychmiast wykryte przez system.
Warto wspomnieć, że takie rozwiązania są odporne na zakłócenia lub czynniki zewnętrzne np. opady, obecność małych zwierząt czy roślinność. Urządzenia tego typu można konfigurować za pomocą odpowiednich aplikacji oraz zintegrować z innymi systemami alarmowymi i monitorującymi.
Wszystkowidzące kamery
Systemy ochrony można obecnie udoskonalać, m.in. montując szybkoobrotowe kamery do całodobowej obserwacji, które pozwalają na dostrzeżenie w kolorowym obrazie szczegółów (np. twarz włamywacza) czy odczytanie tablic rejestracyjnych z dużej odległości, przy bardzo słabym oświetleniu, a nawet w ciemności. Przy odpowiedniej konfiguracji wykrycie intruza spowoduje uruchomienie alarmu i automatyczne ustawienie kamery na strefę, w której została naruszona granica chronionego obszaru, co pozwala na szybką reakcję w sytuacji zagrożenia. W najnowocześniejszych kamerach wykorzystuje się także technologie umożliwiające automatyczne śledzenie obiektów (ludzi, samochody), które poruszają się po monitorowanym obszarze. Pokazują one wyraźny obraz obiektu bez względu na kierunek poruszania i odległość od kamery. Operator nie musi sterować kamerą ręcznie, co ułatwia obsługę większej liczby kamer jednocześnie.
Czujnik obecności i czujka zalania
Ciekawym rozwiązaniem jest bardzo precyzyjny czujnik obecności, którego działanie opiera się na pomiarach otoczenia z wykorzystaniem fal wysokich częstotliwości. Dokładnie rejestruje odległość człowieka od czujnika oraz kierunek, w którym się porusza. Może wykryć nawet mikroruchy klatki piersiowej, informując, że ktoś przebywa w pomieszczeniu. Czuły sensor pozwala na szybką reakcję w sytuacjach zagrożenia, np. w przypadku pożaru i ewakuacji (dzięki czujnikowi można mieć pewność, że wszyscy ewakuowali się z budynku), a także zwiększenie bezpieczeństwa osób przebywających w budynku (np. odpowiednio zaprogramowany system natychmiast podnosi alarm, gdy ktoś przestanie oddychać). Bardziej rozbudowane wersje czujnika mogą mierzyć parametry w pomieszczeniu: wilgotność, ciśnienie, natężenie oświetlenia, zawartość lotnych związków organicznych.
O niepożądanym zalaniu pomieszczenia, np. łazienki lub kuchni, w wyniku pęknięcia wężyków lub rozlania się wody z pralki bądź zmywarki zazwyczaj alarmowały zaniepokojone osoby z niższego piętra. Obecnie wystarczą bezprzewodowe czujniki zalania, wykorzystywane w tzw. systemach bezprzewodowej detekcji wycieku. Po wykryciu wycieku centrala systemu automatycznie zamyka zawór i odcina dopływ wody. W ramach jednego systemu można podłączyć różne typy czujników do jednej centrali, pamiętając jedynie o ograniczonej liczbie miejsc w pamięci urządzenia.
Integracja systemów zabezpieczeń
Producenci elementów stosowanych w różnych systemach służących kontroli i ochronie proponują specjalne urządzenia – centrale umożliwiające tworzenie wielofunkcyjnych instalacji, łączących funkcje bezpieczeństwa, kontroli dostępu, monitoringu zdarzeń i automatyki budynkowej. Umożliwiają one efektywne i wygodne sterowanie systemami (powiązanymi strefami SKD i SSWiN) w tym samym czasie. Na przykład użytkownik uzyskując dostęp do pomieszczenia, może jednocześnie rozbroić odpowiedni system alarmowy. Analogicznie, poprzez załączenie czuwania SSWiN, można zablokować wszystkie przejścia (zaryglować drzwi) przypisane do zintegrowanej strefy SKD.
System sygnalizacji pożaru (SSP)
Służy do wykrywania i sygnalizowania powstającego pożaru zanim się on rozwinie i będzie trudny do opanowania, co pozwala na ewakuację ludzi z budynku i ochronę zgromadzonego w nim mienia. SSP działa w oparciu o zainstalowane w pomieszczeniach czujki pożarowe, m.in. dymu (optyczne, jonizacyjne lub systemy zasysające), ciepła (temperatury), płomienia i gazu. Coraz częściej w systemach zabezpieczeń stosowane są tzw. czujki wielodetektorowe, których konstrukcja opiera się na czujkach ciepła i dymu, płomienia i dymu oraz tlenku węgla i dymu. System zasilany jest poprzez zasilacze wbudowane do centrali oraz certyfikowane zewnętrzne zasilacze pożarowe, a także wyposażony w akumulatory (zasilanie rezerwowe). Systemy sygnalizacji pożaru mogą też powiadamiać o pożarze najbliższą jednostkę ratowniczo-gaśniczą Państwowej Straży Pożarnej. Dodatkowo czujki pożarowe uzupełniają ręczne ostrzegacze pożarowe (ROP) umieszczone na drogach komunikacji ogólnej. Ważne jest prawidłowe rozmieszczenie i dobór elementów systemu, dobre zaprojektowanie i zlokalizowanie serwerowni, zgodnie z rodzajem obiektu który ma być wyposażony w system SSP.
Obecnie systemy sygnalizacji pożarowej to skomplikowane rozwiązania, które mogą obsłużyć od zaledwie kilkudziesięciu elementów, aż po rozbudowane centrale modułowe mogące pracować w sieci, zdolne obsłużyć tysiące elementów i sterowań. Projektowanie SSP wymaga zatem dużej wiedzy technicznej oraz doświadczenia.
DSO Dźwiękowe systemy ostrzegawcze
To wyspecjalizowane systemy nagłośnieniowe (centrala DSO + głośniki), które współpracują z systemami sygnalizacji pożaru i służą przeprowadzeniu ewakuacji ludzi w obiektach objętych zagrożeniem pożarowym. Ich zadaniem jest rozpowszechnianie sygnałów ostrzegawczych oraz komunikatów głosowych potrzebnych do zapewnienia bezpieczeństwa osób przebywających w obiekcie. Ostrzeżenia nadawane są automatycznie po otrzymaniu sygnału z SSP, a także przez operatora, w jednym lub kilku określonych obszarach. Profesjonalnie zaprojektowany i wykonany dźwiękowy system ostrzegawczy gwarantuje skuteczną komunikację i pomoc w bezpiecznej ewakuacji osób znajdujących się w zagrożonej strefie. DSO może być w pełni skonfigurowany i zintegrowany z innymi instalacjami bezpieczeństwa, np. SSP. W sytuacji zagrożenia uruchamia on wcześniej nagrane komunikaty słowne, dostosowując je do rodzaju zdarzenia.
Polecany artykuł:
Stałe urządzenia gaśnicze – SUG
Automatyczna instalacja przeciwpożarowa w postaci stałych urządzeń gaśniczych samoczynnie wykrywa i sygnalizuje pożar we wczesnej fazie jego rozwoju oraz rozpoczyna akcję gaśniczą w chronionej strefie zanim się on rozwinie i będzie trudny do opanowania i ugaszenia. SUG wykorzystują środki gaśnicze w postaci proszku, gazu, piany, wody lub mgły. Prosty system przeciwpożarowy składa się z detektorów ognia, detektorów dymu, centrali sterującej oraz siatki rur ze środkiem gaśniczym wraz z dyszami wylotowymi (np. stałe urządzenie gaśnicze). Producenci SUG stale udoskonalają funkcje urządzeń i pracują nad rozwojem środków gaśniczych.
SUG proszkowe używane są do gaszenia pożarów w zarodku, szczególnie w budynkach bez stałego nadzoru osób, ochrony lub obsługi. Gazowe mają ugasić pożar bez trwałych uszkodzeń gaszonych przedmiotów i pomieszczeń. Stosuje się je w obiektach, w których zgromadzone są cenne przedmioty (w muzeach, archiwach, bibliotekach) lub ważna jest ciągłość pracy chronionych urządzeń (serwerowni, centr przetwarzania danych). Do gaszenia są wykorzystywane czyste gazy gaśnicze, obojętne oraz dwutlenek węgla.
W przypadku gaszenia wodą przepływająca przez zawór kontrolno-alarmowy woda uruchamia dzwon alarmowy, a czujniki ciśnienia alarmujące o pożarze, automatycznie uruchamiają pompę tryskaczową. Otwierają się tylko tryskacze znajdujące się bezpośrednio nad miejscem wybuchu ognia, co chroni obiekt przed całkowitym spłonięciem oraz zalaniem wodą pozostałej jego części i zniszczeniem mienia.
Urządzenia gaszące pianą instalowane są głównie tam, gdzie wymagane jest natychmiastowe gaszenie, tak aby nie dopuścić do powstania bądź rozprzestrzeniania pożaru, a także w strefach zagrożonych wybuchem.
SUG mgłowe łączą zalety urządzeń wodnych i gazowych – środkiem gaśniczym są rozpylone strumienie wodne, których właściwości zależą od technologii wytworzenia. Są stosowane głównie w celu ograniczania skutków pożaru, np. do zapobiegania rozgorzeniu, chłodzenia obiektu, oddzielania przestrzeni czy oczyszczania z dymu.
