Efekt cegły na elewacji? Jakie materiały elewacyjne imitują mur ceglany?

Mur ceglany, symbol solidności, nie zawsze może być ozdobę elewacji, a tym samym wizytówkę budynku i jego wyróżnik. Efekt cegły na elewacji można uzyskać wykorzystując materiały, które świetnie zastąpią cegłę. Choć zwykle są od niej lżejsze i cieńsze, to wykończona nimi fasada wygląda jak wymurowana.

Spis treści

1. Ceglane płytki slim
2. Płytki z budowlanego odzysku
3. Płytki elewacyjne z betonu
4. Panele elewacyjne - nawet z ociepleniem
5. Kształtki ceramiczne
6. Elastyczne płytki

Z jakich powodów cegła ustępuje innym produktom fasadowym? Powody są dwa. Pierwszy to z pewnością wysoka cena tego materiału. Częściej jednak decydują kwestie technologiczne. Ceglany mur to konstrukcja o niebagatelnym ciężarze. Wymaga oddzielnych fundamentów, musi być także gęsto łączona ze ścianami nośnymi, by nie doszło do groźnej katastrofy budowlanej.

Projektując ceglaną elewację, czyli mur osłonowy, trzeba przewidzieć izolację termiczną. W takim układzie staje się to coraz trudniejsze, bowiem warstwa ociepleniowa, aby spełnić obecne standardy energooszczędności, musi być dość gruba, znacznie grubsza niż wtedy, gdy ściany trójwarstwowe z ceglanymi elewacjami były najbardziej popularnym rozwiązaniem.

Nie brak jednak innych materiałów ceramicznych, z których da się wykreować wspaniałe, naturalnie ubarwione płaszczyzny. Spora jest również oferta produktów imitujących wygląd cegły, wytwarzanych nie tylko z gliny. Wszystkie one są lekkie, a przynajmniej znacznie lżejsze niż cegły. Ich atutem jest również łatwiejszy montaż. Co ważne, nadają się do renowacji starych fasad, kiedy to architektom zależy na wyglądzie muru, a ceglany oryginał stanowiłby zbyt znaczne, dodatkowe obciążenie istniejących przegród.

Ceglane płytki slim

Nic bardziej nie przypomina prawdziwej cegły niż ceglana płytka naklejona na ścianę. Widziana od frontu ma takie same rozmiary jak ona – długość 250 lub 220 mm i szerokość 120 lub 70 mm. Analogiczne są też kolor i faktura. Patrząc na opłytkowaną fasadę, nie dostrzeżemy różnicy między udaną imitacją a prawdziwym, masywnym murem osłonowym. Podobieństwa te wynikają m.in. z tego, że tego rodzaju płytki powstają z identycznego jak cegła materiału, a często wręcz są wynikiem jej obróbki. Powstają bowiem w efekcie formowania, ale także przez krojenie cegieł klinkierowych na plasterki.

Klinkier wytwarza się z wysokiej jakości sezonowanych glin. Zamiast wypalania cegła lub płytka poddawana jest spiekaniu w temperaturze 1100–1300oC. Dzięki temu nabiera wyjątkowej twardości, a jej nasiąkliwość nie powinna przekraczać 6%. Zapewnia to wyjątkową odporność na działanie mrozu. Ceglane płytki dostępne są w setkach kolorów i dużej liczbie faktur – w tym żłobione, tłoczone, sztucznie postarzane.

Powodzeniem cieszą się płytki większe, stylizowane na dawną, dużą cegłę gotycką lub rzymską. Wartościowym uzupełnieniem okazują się płytki narożne, pozwalające uzyskać efekt prawdziwego muru.

Wykorzystanie klinkierowych płytek fasadowych to doskonały sposób na odtworzenie ceglanej elewacji w przypadku, gdy ładny, stary mur musi zostać ocieplony od zewnątrz. Zwłaszcza gdy projektant sięgnie po płytki sztucznie postarzane, wzorowane na sfatygowanych, dawnych cegłach. Płytki przykleja się do mineralnego, zbrojonego podkładu wykonywanego na warstwie wełny mineralnej, styropianu lub termoizolacji innego rodzaju. Powstaje więc lekka wersja muru nieodbiegająca wyglądem od pierwowzoru.

Warto też wspomnieć o płytkach z ceramiki licowej, nietraktowanej aż tak wysoką temperaturą jak klinkier, ale wystarczająco dużą, żeby uzyskać produkty odporne na szkodliwe czynniki atmosferyczne.

Płytki wytwarza się także z wapna i piasku, które po przejściu skomplikowanego procesu technologicznego stają się silikatem, twardym produktem o śnieżnobiałej barwie. Silikaty nie są wypalane, tylko autoklawizowane, czyli wygrzewane w gorącej parze, w warunkach wysokiego ciśnienia.

Przeczytaj również:

• Fasady budynków wielorodzinnych. Jaki materiał wybrać na elewację?
• Ceramiczne żaluzje na elewacjach. Jak uzyskać ażurowe fasady? Przykłady realizacji

Płytki z budowlanego odzysku

Choć płytki sztucznie postarzane i imitujące barwą oraz fakturą relikty dawnego budownictwa wyglądają naprawdę stylowo, nic nie zastąpi oryginału. Wiedzą o tym firmy handlujące płytkami, które wycinane są z cegieł rozbiórkowych, pozyskiwanych z różnych wyburzanych obiektów. Z jednej cegły powstają trzy płytki grubości ok. 2 cm. Największą wartość mają te zewnętrzne, na których z upływem czasu postaci pojawiły się przebarwienia, ubytki czy zarysowania. Płytki kupuje się na metry kwadratowe (z uwzględnieniem powierzchni spoin grubości 1 cm). Niektórzy producenci umożliwiają też zakup na sztuki.

Płytki (w tym także z cegieł rozbiórkowych) układa się na ścianach, używając specjalnej zaprawy klejącej sprzedawanej przez ich producentów bądź wykorzystując zaprawę do klinkieru.

Podłoże nie musi być idealnie równe, ale powinno być czyste, suche, odpylone i pozbawione tłustych plam mogących obniżyć przyczepność. Równe odstępy między poziomymi warstwami płytek zapewni plastikowy profil dystansowy. Wyjmuje się go i umieszcza w nowym miejscu, gdy zaprawa mocująca rząd płytek zwiąże na tyle, że te nie będą się osuwały.

Mur z płytek ceglanych warto po ułożeniu zaimpregnować. Impregnat silikonowy lub silikatowy zmniejsza ich chłonność, więc będą się mniej brudzić. Impregnat olejowy dodatkowo wydobędzie barwę cegieł.

Płytki elewacyjne z betonu

Do materiałów imitujących cegłę można zaliczyć również beton. W połączeniu ze starannie wyselekcjonowanymi pigmentami staje się znakomitym tworzywem do produkcji płytek wiernie oddających wygląd prawdziwej cegły – nowej lub dawnej. Tego rodzaju płytki wytwarza się z mieszanki cementu portlandzkiego, drobnego żwiru, piasku i dodatków mineralnych. Mają przeważnie identyczny przekrój jak zwykłe cegły i grubość 2–3 cm. Na 1 m² potrzeba ich więc 50–52 sztuk. Uzupełnieniem oferty są kształtki narożnikowe. Pozwalają w taki sposób wykończyć węgły ścian, żeby ta wyglądała tak, jakby zbudowano ją z prawdziwych cegieł.

Producenci płytek betonowych poszli krok dalej i oprócz cegłopodobnych oferują też takie formaty, z których da się uzyskać na ścianach geometryczne wzory tworzące specyficzny trójwymiarowy efekt. 1 m² okładziny z płytek betonowych waży ok. 25 kg. Dla porównania, płytki z cegieł naturalnych lub klinkieru ważą do 35 kg/m2. Ponieważ płytki betonowe są na etapie produkcji barwione w masie, nawet podczas mocnego szorowania nie stracą koloru, nie będą też zwracać uwagi ich niewielkie uszkodzenia.

Okładziny z płytek betonowych mocuje się na wysokoelastyczny klej klasy C2TES2. Powinien mieć ograniczony spływ, żeby doklejane elementy nie zsuwały się po ścianie. Podczas montażu płytek zostawia się puste przestrzenie szerokości 1 cm, wymagające później wypełnienia zaprawą spoinującą. Stosowane są tu takie same fugi jak te do klinkieru.

Panele elewacyjne - nawet z ociepleniem

Zamiast kleić płytkę do płytki, te można już wcześniej połączyć, by powstał dużego formatu panel. Na 1 m² wystarczą 3–4 takie elementy. Są wytwarzane z PVC lub z żywicy poliestrowej zbrojonej włóknem szklanym. Ich grubość wynosi 2–2,5 cm. Jedne i drugie mają idealnie odwzorowaną powierzchnię ceglanego muru.

Panele przeważnie przytwierdza się do ścian na klej wyciskany z kartusza, tak jak uszczelniacz silikonowy. Niektóre z takich paneli mocuje się do elewacji mechanicznie – w podobny sposób jak siding winylowy, a więc za pośrednictwem drewnianego lub metalowego rusztu. Są lżejsze i łatwiejsze w montażu niż ich pierwowzory. Z daleka wyglądają podobnie do nich, jednak z bliska, a szczególnie w dotyku, różnica jest znacząca.

Ciekawostką są systemy obejmujące specjalne płyty z polistyrenu EPS, mające fabrycznie wyprofilowane gniazda do wklejenia płytek lub podłużne prowadnice ułatwiające zachowanie między nimi równych i równoległych odstępów. Płyty te mocuje się do podłoża na klej i dodatkowo stabilizuje kołkami wyposażonymi w tarczki dociskowe.

Podobnym rozwiązaniem są panele z materiału termoizolacyjnego – poliuretanu, ale już połączone z płytkami. Ich użycie zdecydowanie przyśpiesza prace, ponieważ przytwierdzając ocieplenie, jednocześnie mocujemy też okładzinę wykończeniową. Instaluje się je do podłoża przy użyciu kleju lub z zastosowaniem plastikowych kołków z wkrętami. Pojedyncze płytki wkleja się na ich połączeniach, a na koniec pozostaje tylko przeprowadzić fugowanie.

Płyty termoizolacyjne z klinkierem wykonywane są na zamówienie, pod konkretny projekt. Inwestor ma więc możliwość dobrania dowolnego formatu, faktury i barwy płytek.

Kształtki ceramiczne

Z ceramiki powstają również fasady wentylowane. Do konstrukcji nośnej z profili aluminiowych, zamiast najpopularniejszych w tym zastosowaniu wielkich płyt, mocuje się kształtki ceramiczne. Te mogą mieć budowę pełną lub komorową, niczym bardzo płaskie pustaki. W obu przypadkach na ich spodniej stronie znajdziemy wyprofilowane zaczepy potrzebne do przytwierdzania do systemowych listew rusztu nośnego.

Kształtki lite mogą być barwione w masie, szkliwione, szkliwione i metalizowane, stąd ich duża rozpiętość kolorystyczna. Powierzchnia bywa naturalna lub glazurowana, płaska albo rowkowana. Wymiary takich kształtek dochodzą do 30 x 125 cm. Kształtki komorowe również są dostępne w wielu wariantach kolorystycznych, a oprócz powierzchni gładkiej oferowane są wersje piaskowane, żłobkowane lub ryflowane. Wszystkie płytki w takich rozwiązaniach charakteryzuje niska nasiąkliwość – w granicach 6–9% i wysoka odporność na mróz.

Odrębną kategorię stanowią ceramiczne kształtki żaluzjowe w formie podłużnych listew pustych w środku. Mocowane są do specjalnych profili nośnych. Uzyskujemy z nich ażurową konstrukcję osłonową – o orientacji wertykalnej lub horyzontalnej, zachwycającą pięknym światłocieniem. Na elewacjach wypalane żaluzje towarzyszą z reguły zwykłym kształtkom ceramicznym o tej samej barwie.

Elastyczne płytki

W przypadku konieczności zastosowania bardzo lekkiego, nieobciążającego elewacji materiału warto rozważyć użycie elastycznych płytek imitujących cegły. Wytwarza się je z kolorowego piasku kwarcowego zlepionego żywicą polimerową i formowanego w kształt płytek odpowiadających rozmiarami takim z klinkieru. Piasek stanowi przy tym 92% objętości gotowego produktu. Płytki są na tyle elastyczne, że da się je przytwierdzać nawet do ścian łukowych.

Ich montaż jest banalnie prosty, polega na równym przyklejeniu płytek do ściany tak, aby uzyskać wzór prawdziwego ceglanego muru. Są bardzo lekkie, ważą zaledwie 7 kg/m², podczas gdy klinkierowe 25–27 kg/m². Kolorystyka zależy od producenta, niektórzy proponują nawet 6000 barw i odcieni.

Radosław Murat, technik budowlany, dziennikarz, specjalista w dziedzinie budownictwa i remontów