Doświetlenie i wentylacja obiektów handlowych. Funkcje świetlików dachowych
Obiekty handlowe, ze względu na specyficzną konstrukcję, duże powierzchnie i wielu odwiedzających, mają szczególne wymagania w zakresie dostępu światła dziennego oraz świeżego powietrza. Wykorzystanie świetlików dachowych zarówno do doświetlenia pomieszczeń, jak i do przewietrzania pomaga efektywnie zapewnić komfortowe warunki pracownikom i klientom.
Spis treści
Obiekty handlowe to wielkopowierzchniowe budynki, każdego dnia odwiedzane przez tysiące ludzi. Aby taki obiekt był chętnie użytkowany, musi mieć bogatą ofertę handlową, atrakcyjną lokalizację i pożądane usługi, ale również stwarzać bezpieczne i zdrowe środowisko dla przebywających w nim osób. Dlatego bardzo ważne jest zapewnienie w tego typu budynku optymalnego dostępu światła dziennego oraz dobrych parametrów komfortu termicznego.
Doświetlanie za pomocą świetlików dachowych
Świetliki dachowe wykorzystywane są przede wszystkim tam, gdzie dostęp do światła dziennego w tradycyjny sposób jest niemożliwy, lub tam, gdzie konieczne jest doświetlenie wielkopowierzchniowych obiektów. Dostęp do światła dziennego jest bardzo istotny dla użytkowników budynków, ponieważ światło wpływa na gospodarkę hormonalną człowieka, reguluje jego rytm dobowy, podnosi komfort użytkowania wnętrz i sprzyja efektywnej pracy.
Świetliki dzięki dużej dowolności kształtów i rozmiarów zapewniają komfortowe i równomierne doświetlenie pomieszczeń. Ich wykorzystanie ogranicza równocześnie zapotrzebowanie na światło sztuczne, które nieodpowiednio dostosowane może doprowadzić do rozregulowania rytmu okołodobowego (np. przez dużą ekspozycję na światło sztuczne w porze wieczornej), co w konsekwencji może sprzyjać zaburzeniom hormonalnym, metabolicznym czy powodować bezsenność.
Optymalne wykorzystanie światła dziennego może obniżyć rachunki za energię elektryczną potrzebną do zasilania oświetlenia sztucznego. Promienie światła wpadają przez świetliki, kiedy słońce zajmuje wysoką pozycję na niebie, dzięki czemu do pomieszczeń dostaje się nie tylko więcej światła w porównaniu do okien, lecz także więcej energii, którą można wykorzystać do grzania pomieszczeń.
Wentylacja z wykorzystaniem świetlików dachowych
Oprócz swojej nadrzędnej funkcji okna te mogą pełnić też dodatkowe zadania, np. służyć do naturalnej wentylacji pomieszczeń albo jako klapy dymowe systemów przeciwpożarowych.
Optymalne warunki zależą od następujących czynników: temperatury, wilgotności względnej, prędkości oraz czystości i świeżości powietrza w strefie przebywania ludzi, temperatury powierzchni otaczających (przegród budowlanych), oświetlenia i wystroju wnętrz. Utrzymanie powyższych parametrów może być wyzwaniem w zatłoczonych centrach handlowych, a zadowalające efekty można osiągnąć przez zaprojektowanie wydajnych systemów, w tym wentylacji wysokiej jakości.
Efektywny system wentylacyjny musi spełniać poniższe założenia:
• oczyszczać powietrze z zanieczyszczeń,
• zapewniać dobrą wymianę powietrza,
• ogrzewać lub chłodzić powietrze w pomieszczeniach w zależności od potrzeby,
• rozprowadzać powietrze bez dyskomfortu dla użytkowników,
• działać cicho, efektywnie i być łatwy w regulacji i utrzymaniu.
Oprócz nadrzędnej funkcji doświetlania pomieszczeń świetliki dachowe mogą również pełnić funkcje dodatkowe i być wyposażone w klapy wentylacyjne, klapy dymowe czy kraty antyupadkowe.
Świetliki dachowe otwierane
W celu odprowadzenia nadmiaru ciepła i doprowadzenia świeżego powietrza z powodzeniem stosowane są świetliki dachowe otwierane, zawierające elementy uchylne przewietrzające lub tak zwane klapy przewietrzające montowane bezpośrednio w powłoce świetlika dachowego.
Rozwiązania te należą do najtańszych systemów grawitacyjnej wymiany powietrza. Wentylacja polega na wymuszeniu obiegu powietrza w obiekcie w celu zapewnienia właściwego komfortu użytkowania: odpowiedniej wilgotności powietrza, właściwych warunków termicznych oraz usuwania zanieczyszczeń z powietrza. Świetliki dachowe z klapami do wentylacji grawitacyjnej mogą uzupełniać złożony system wentylacji w obiektach wielkopowierzchniowych i wymieniać zużyte powietrze na świeże.
System przewietrzania może być uruchamiany przez zastosowanie siłowników elektrycznych dla skrzydeł uchylnych. Najbardziej optymalne pod względem ekonomicznym są niewielkie klapy o wymiarach 1 na 2 m. Wymagany jest wówczas najczęściej jeden niedrogi siłownik elektryczny do otwierania i zamykania klap.
W sytuacji gdy klapy przewietrzające mają mieć większe wymiary, a tym samym większe powierzchnie, nie wystarczy jeden siłownik, lecz dwa, często synchroniczne, co znacznie podnosi koszt inwestycyjny i eksploatacyjny. Jeśli więc świetliki dachowe są wystarczającej długości, tańszym rozwiązaniem jest zastosowanie dwóch lub więcej elementów uchylnych 1 na 2 m niż jeden element przewietrzający 2 na 2 m.
Przy doborze klap przewietrzających w świetlikach należy wziąć pod uwagę: ich wymiary, kubaturę budynku, kąt pochylenia dachu, rodzaj pokrycia dachu, wysokość budynku i rodzaj prowadzonej działalności.
Projektując świetliki dachowe zaopatrzone w klapy przewietrzające, powinno się zwrócić uwagę na kierunek najczęściej występujących wiatrów, by sposób otwierania przewidzieć w taki sposób, żeby strona uchylana kierowana była z wiatrem. Korzystając z takiego rodzaju przewietrzania, warto zaopatrzyć system w czujkę wiatrowo-deszczową. Urządzenie to samoczynnie zamyka klapy przewietrzające, gdy na przykład zerwie się silny wiatr albo zacznie padać deszcz.
Czujka pogodowa składa się z dwóch elementów:
• turbinki wiatrowej, która samodzielnie wyłączy system przy zbyt silnym wietrze,
• oraz obwodu drukowanego w formie płytki, samoczynnie zamykającego klapy w momencie jego zwilżenia, czyli na przykład opadu deszczu.
W trakcie trwania deszczu płytka co jakiś czas włącza mikroogrzewanie, by osuszyć swoją powierzchnię i sprawdzić, czy deszcz przestał padać. Jeżeli warunki atmosferyczne się zmieniły, deszcz minął i płytka sama się osuszyła lub ustał gwałtowny wiatr, można spróbować ponownie otworzyć klapy. Należy pamiętać, że klapy przewietrzające po samoczynnym zamknięciu nie otworzą się same. Wymagane będzie ich ręczne otwarcie, za pomocą przełącznika.
Przeczytaj również:
- Świetliki dachowe w obiektach handlowych. Rodzaje oraz charakterystyka świetlików
- Świetliki dachowe jako znaczący element modernizacji obiektu
Klapy dymowe
Inną opcją stosowaną w świetlikach dachowych są klapy dymowe stanowiące kluczowy element systemów przeciwpożarowych. Ich głównym zadaniem jest skuteczne i szybkie usuwanie dymu oraz gorącego powietrza z budynku podczas pożaru.
W tym przypadku wykorzystywane są naturalne zasady grawitacji, gdzie lżejsze, rozgrzane powietrze wraz z dymem i gazami powstałymi w wyniku spalania unosi się do góry i uchodzi poprzez klapy oddymiania. Zminimalizowane zostaje ryzyko rozprzestrzeniania się ognia, dymu i toksycznych gazów. W ten sposób umożliwia się sprawną ewakuację, a konstrukcja budynku przez dłuższy czas zostaje nienaruszona. Klapy działają automatycznie, dzięki czemu w razie pożaru natychmiast się otwierają.
Na rynku dostępne są elektryczne lub pneumatyczne systemy oddymiania. Pierwsze z nich mogą być uruchamiane przez sygnał elektryczny, który jest wysyłany przez czujniki dymu lub temperatury. Możliwe jest też wysyłanie sygnału z centrali systemu sygnalizacji pożarowej do centrali oddymiania. Kolejnym rozwiązaniem jest ręczne uruchamianie systemu przez wciśnięcie przycisku alarmowego przez użytkownika.
Pneumatyczny system oddymiania może być uruchomiony automatycznie lub ręcznie ze skrzynki alarmowej. W przypadku klap oddymiających z siłownikiem elektrycznym funkcję przewietrzania realizuje siłownik do oddymiania. Kraty antyupadkowe służą głównie bezpieczeństwu osób przebywających i pracujących na dachach i zabezpieczają otwory w naświetlach przed upadkiem człowieka z wysokości. Ten sam system może równocześnie funkcjonować jako zabezpieczenie antywłamaniowe.
Aby eksploatacja klap wentylacyjnych i dymowych przebiegała bez zakłóceń, konieczna jest ich prawidłowa konserwacja. Podobnie jak świetliki dachowe, tak i elementy uchylne przewietrzające oraz klapy dymowe wymagają okresowych przeglądów, które można wykonywać raz do roku, np. na wiosnę. W ten sposób można w porę wychwycić drobne usterki, których koszt naprawy może być niewielki.
Przeczytaj również:
