Separatory tłuszczu – rodzaje, działanie, zasady montażu i eksploatacji
Separatory tłuszczu odgrywają kluczową rolę w ochronie instalacji kanalizacyjnych przed nadmiernym obciążeniem tłuszczami i olejami pochodzącymi z gastronomii, przemysłu spożywczego i innych zakładów. Prawidłowy dobór, lokalizacja oraz regularna konserwacja tych urządzeń mają bezpośredni wpływ na ich efektywność działania oraz zgodność z przepisami.
Spis treści
- Separatory tłuszczu a ochrona sieci kanalizacyjnej przed zanieczyszczeniami
- Separatory tłuszczu – rodzaje, zasada działania, przeznaczenie
- Przepisy i normy dotyczące stosowania separatorów tłuszczu w lokalach gastronomicznych
- Zasady montażu i lokalizacji separatorów tłuszczu
- Separatory tłuszczu – konserwacja i czyszczenie
Separatory tłuszczu a ochrona sieci kanalizacyjnej przed zanieczyszczeniami
Separatory tłuszczu to specjalistyczne urządzenia stosowane w systemach kanalizacyjnych obiektów gastronomicznych, przemysłu spożywczego i innych miejsc generujących tłuszcze w ściekach. Ich celem jest oddzielenie i zatrzymanie tłuszczów oraz olejów roślinnych i zwierzęcych, które mogą powodować zatory i osady w kanalizacji. Dzięki temu zapobiegają zanieczyszczaniu sieci kanalizacyjnej oraz poprawiają efektywność oczyszczania ścieków.
Stosowanie separatorów tłuszczu ma kluczowe znaczenie dla infrastruktury kanalizacyjnej, ale jest też istotne ze względu na ochronę środowiska. Tłuszcze i oleje przedostają się do kanalizacji głównie w wyniku działalności lokali gastronomicznych oraz zakładów przetwórstwa spożywczego. Ich nagromadzenie w systemie prowadzi do zmniejszenia przepustowości rur, a w skrajnych przypadkach do całkowitego zatkania przewodów. W warunkach beztlenowych tłuszcze ulegają rozkładowi, co może prowadzić do powstawania siarkowodoru, przyczyniającego się do korozji rur i elementów betonowych.
Separatory tłuszczu odgrywają istotną rolę w ochronie oczyszczalni ścieków – wysokie stężenie tłuszczu w dopływających ściekach może zakłócać procesy biologicznego oczyszczania, obniżać efektywność osadu czynnego oraz prowadzić do pływania i gnicia osadów. Projektowanie, dobór i eksploatacja separatorów tłuszczu powinny przebiegać zgodnie z normami oraz wymaganiami technicznymi (np. PN-EN 1825).
Separatory tłuszczu – rodzaje, zasada działania, przeznaczenie
Separatory tłuszczu można podzielić według zasady działania na grawitacyjne (mechaniczne), fizykochemiczne i biologiczne.
Najczęściej stosowane są mechaniczne separatory tłuszczu, które działają na zasadzie różnicy gęstości. Tłuszcze lżejsze od wody wypływają na powierzchnię, a cięższe składniki ścieku (np. szlam, substancje stałe) opadają na dno. Aby skutecznie rozdzielić te fazy, należy ustabilizować przepływ – zmniejszyć prędkość i zapewnić odpowiedni czas retencji ścieków. Konieczne dla zapewnienia efektywności procesu i uniknięcia awarii jest regularne usuwanie oddzielonego tłuszczu. To również ważne z uwagi na zgodność z normami środowiskowymi. Sposób opróżniania separatorów różni się w zależności od typu urządzenia i jego konstrukcji – może być ono ręczne lub zautomatyzowane. Regularne opróżnianie separatora zapobiega jego przepełnieniu i minimalizuje ryzyko zatorów. W dużych instalacjach odpady tłuszczowe są pompowane do punktów odbioru, a następnie wykorzystywane m.in. w przemyśle chemicznym lub do produkcji biopaliw.
Mechaniczne separatory tłuszczu nie eliminują drobnych cząstek tłuszczu ani substancji rozpuszczonych. Cechują się wysoką efektywnością działania, niskim kosztem inwestycyjnym i eksploatacyjnym, są też łatwe w konserwacji. Tego typu separatory tłuszczu sprawdzają się w lokalach gastronomicznych, zakładach przetwórstwa spożywczego itp.
Do usuwania tłuszczów wykorzystuje się także różne systemy biologiczne. W celu zwiększenia efektywności działania i zmniejszenia częstotliwości opróżniania separatorów, stosuje się biopreparaty zawierające enzymy i mikroorganizmy. Rozkładają one tłuszcze na prostsze związki, co ogranicza osadzanie się tłuszczu w rurach oraz redukuje nieprzyjemne zapachy. Należy jednak zaznaczyć, że stosowanie biopreparatów nie zastępuje regularnej konserwacji i opróżniania separatora.
Zaawansowaną grupą urządzeń do oddzielania tłuszczu ze ścieków są fizykochemiczne separatory tłuszczu. To urządzenia, które usuwają tłuszcze i oleje ze ścieków poprzez kombinację procesów mechanicznych, fizycznych i chemicznych. Zasada działania tych systemów opiera się na wykorzystaniu separacji grawitacyjnej, a ponadto również:
- koagulacji i flokulacji – dodatek koagulantów (np. sole żelaza, glinu) powoduje łączenie się małych cząstek tłuszczu w większe agregaty, ułatwiając ich usunięcie;
- chemicznego rozkładania tłuszczów – zastosowane utleniacze lub środki emulgujące rozbijają tłuszcze na substancje łatwiejsze do usunięcia;
- filtracji i sedymentacji – oddzielone zanieczyszczenia zatrzymują się w osadnikach.
Separatory fizykochemiczne są zalecane wówczas, gdy klasyczne separatory mechaniczne okazują się niewystarczające. Cechują się wysoką skutecznością i umożliwiają usunięcie emulsji tłuszczowych, które nie mogą być oddzielone w separatorach grawitacyjnych. Obsługa tych systemów jest jednak bardziej złożona i kosztowna. Wadą jest także ryzyko powstawania odpadów chemicznych. Separatory fizykochemiczne znajdują zastosowanie w szczególności w dużych zakładach przemysłowych, gastronomicznych, chemicznych i farmaceutycznych, ale także w innych branżach wymagających skutecznego usuwania tłuszczów ze ścieków.
Polecany artykuł:
Przepisy i normy dotyczące stosowania separatorów tłuszczu w lokalach gastronomicznych
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, właściciele lokali gastronomicznych, w których powstają ścieki zawierające tłuszcze, są zobowiązani do zainstalowania odpowiedniego separatora tłuszczu. Obowiązek ten wynika z następujących aktów prawnych:
- Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków: uwzględnia m.in. zakaz wprowadzania do kanalizacji odpadów stałych, które mogą prowadzić do zatorów, w tym tłuszczów i olejów;
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi: określa warunki odprowadzania ścieków, w tym dotyczące konieczności stosowania separatorów tłuszczu;
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie: odwołuje się do zaleceń ochrony sieci kanalizacyjnej oraz do wymogu montażu separatorów tłuszczu w określonych sytuacjach.
Wymagania dotyczące projektowania, instalacji i eksploatacji separatorów tłuszczu są zawarte w normie PN-EN 1825. To kompleksowy zbiór wytycznych, których celem jest zapewnienie bezpiecznego, skutecznego i zgodnego z przepisami systemu separacji tłuszczu. Oprócz wyżej wymienionych norma precyzuje także m.in. wymagania wydajności, materiał wykonania, rodzaje, zasady montażu, wytyczne dotyczące utrzymania separatorów tłuszczu.
Polecany artykuł:
Zasady montażu i lokalizacji separatorów tłuszczu
Montaż i umiejscowienie separatora tłuszczu wymaga uwzględnienia poniższych ogólnych aspektów technicznych i normatywnych:
- montaż jak najbliżej źródła ścieków tłuszczowych;
- zapewnienie łatwego dostępu do konserwacji, serwisowania i opróżniania;
- zabezpieczenie systemu przed mrozem;
- przewody wlotowe i wylotowe instalowane zgodnie z przepisami, z materiałów odpornych na ścieki zawierające tłuszcz;
- zapewnienie możliwości pobierania próbek ze ścieków;
- przestrzeganie wymaganej średnicy i spadku rury w zależności od nominalnego rozmiaru separatora, zgodnie z odpowiednimi normami;
- sprawdzenie istniejących rur pod kątem dopasowania rzędnych do separatora;
- wykonanie podłączeń do przewodów kanalizacyjnych za pomocą uszczelnień;
- zapewnienie prawidłowego kierunku przepływu wody przez urządzenie;
- przestrzeganie instrukcji montażu producenta oraz zasad BHP;
- zapewnienie właściwej wentylacji zgodnie z obowiązującymi przepisami;
- odpowietrzenie przewodów wlotowych i wylotowych;
- stosowanie przepompowni (gdy nie można zapewnić przepływu grawitacyjnie);
- zapewnienie wypoziomowania dna wykopu i odpowiedniej nośności, wysokości naziomu i warunków gruntowych (separatory tłuszczu do zabudowy w gruncie);
- uwzględnienie wymagań lokalnych (np. obszary ochrony wód);
- przymocowanie tabliczki znamionowej oraz oznaczeń zgodnych z wymaganiami producenta.
Polecany artykuł:
Separatory tłuszczu – konserwacja i czyszczenie
Wszystkie separatory tłuszczu obowiązuje bezwzględna zgodność z normą EN 1825, stosowanie się do instrukcji producenta, w tym regularne opróżnianie, czyszczenie, konserwacja separatora. Są to działania niezbędne dla zapewnienia bezpiecznej i bezawaryjnej pracy całego systemu.
Po zainstalowaniu separatora tłuszczu system należy sprawdzić pod kątem szczelności; w tym celu układ zazwyczaj napełnia się czystą wodą. W razie wykrycia nieszczelności, trzeba niezwłocznie podjąć odpowiednie działania naprawcze. Uruchomienie separatora powinno zostać odnotowane w protokole uruchomienia.
Do separatora tłuszczu można wprowadzać wyłącznie ilość ścieków zgodną z jego przepływem. Niedopuszczalne jest wprowadzanie do urządzenia nieodpowiednich zanieczyszczeń – np. wody deszczowej czy ścieków zawierających fekalia, które mogą zaburzyć działanie separatora.
- Zobacz: Hotele w zabytkowych obiektach
Czyszczenie separatora tłuszczu powinno odbywać się regularnie, w zależności od intensywności użytkowania i obciążenia separatora. Wymagana częstotliwość czyszczenia wynosi od 1 do 3 miesięcy. W przypadku obiektów o dużym przepływie ścieków zaleca się czyszczenie nawet co 2 tygodnie. Wszystkie daty i wyniki przeprowadzonych kontroli, opróżniania separatora, konserwacji i testów, usuwania usterek, należy dokumentować w dzienniku obsługi. Jest to wymagane zarówno przez normy, jak i przepisy prawa (np. w ramach audytów środowiskowych).
Przeglądy eksploatacyjne separatorów tłuszczu powinny odbywać się co najmniej raz na pół roku, nawet jeśli separator nie był jeszcze zapełniony. W przypadku urządzeń wyposażonych w filtry należy regularnie sprawdzać ich stan. Wymianę filtrów przeprowadza się zazwyczaj co 3–6 miesięcy, zależnie od obciążenia systemu. Uszkodzone lub zanieczyszczone filtry należy niezwłocznie wymienić.
Obowiązek utrzymania separatorów tłuszczu w dobrym stanie technicznym, tak aby skutecznie spełniały swoje zadanie, wynika z obowiązujących przepisów prawa i norm. Producent urządzenia powinien dostarczyć szczegółowe wytyczne dotyczące konserwacji, czyszczenia i częstotliwości opróżniania zbiorników.
