Tynki elewacyjne w systemie ociepleń ETICS. Rodzaje i właściwości
Warstwy wykończeniowe systemu ETICS pełnią kluczową rolę zarówno pod względem funkcjonalnym, jak i estetycznym. Dobór odpowiednich tynków wymaga zrozumienia wielu aspektów nie tylko technicznych. Istotne jest również korzystanie z wysokiej jakości materiałów oraz przestrzeganie zaleceń producenta, co zagwarantuje trwałość i efektywność systemu.
Spis treści
- Do czego służą tylko w systemie ociepleń?
- Tynki zewnętrzne cienkowarstwowe w systemach ETICS
- Tynki mineralne - charakterystyka
- Tynki akrylowe - parametry
- Tynki silikatowe - właściwości
- Tynki silikonowe - co warto wiedzieć?
- Tynki silikatowo-silikonowe (siloksanowe, polikrzemianowe)
- Tynki mozaikowe (kamyczkowe)
- Elewacyjne tynki strukturalne
Do czego służą tylko w systemie ociepleń?
Tynki elewacyjne tworzą warstwę wykończeniową elewacji. Materiały stosowane do jej wykonania muszą charakteryzować się określonymi parametrami, takimi jak niska nasiąkliwość, wodo- i mrozoodporność oraz odpowiednia paroprzepuszczalność. Ponadto powinny wykazywać odporność na uszkodzenia mechaniczne i korozję biologiczną, mieć odpowiednią klasę reakcji na ogień oraz ograniczać rozprzestrzenianie się ognia. Właściwości te są kluczowe dla zachowania trwałości systemu ETICS przez cały okres użytkowania.
Oprócz aspektów związanych z energooszczędnością i trwałością elewacji estetyka jest również istotnym elementem projektowania nowoczesnych biurowców ocieplonych w systemie ETICS. Dzięki dostępności różnorodnych tynków elewacyjnych o zróżnicowanych fakturach, kolorach i wzorach projektanci mają możliwość tworzenia atrakcyjnych fasad. Materiały elewacyjne mają za zadanie podkreślić bryłę i styl obiektu, umożliwiając dopasowanie elewacji do otoczenia, stylu architektonicznego oraz preferencji inwestora. Oprócz różnorodnych faktur można eksperymentować z odcieniami, tworząc harmonijne lub kontrastowe kombinacje, co nadaje biurowcowi oryginalność i unikatowy charakter, wpisując się w aktualne trendy architektoniczne.
Tynki zewnętrzne cienkowarstwowe w systemach ETICS
Obecnie najpopularniejszą metodą wykańczania elewacji w systemie ETICS jest stosowanie tynków cienkowarstwowych. Pełnią one funkcję dekoracyjną, lecz ich głównym zadaniem jest ochrona ścian zewnętrznych. Faktura tynku zależy od zawartego w nim kruszywa – ilości i rozmiaru ziaren. Na efekt bezpośrednio wpływa sposób jego nakładania i obróbki. Oprócz tradycyjnych struktur typu baranek czy kornik można też wykonać tynk, który do złudzenia będzie przypominał powierzchnię drewna, kamienia czy cegły.
Dobór tynku zewnętrznego i jego parametrów powinien być dostosowany do rodzaju podłoża, funkcji powłoki i obciążeń, które na nią oddziałują. Poszczególne rodzaje tynków zewnętrznych różnią się parametrami technicznymi, takimi jak paroprzepuszczalność, elastyczność czy odporność na zabrudzenia, co wpływa na ich właściwości i możliwości zastosowania. Przy wyborze systemu ocieplenia oraz warstw wykończeniowych zawsze należy analizować specyfikę danego budynku, uwzględniając materiał konstrukcyjny ścian zewnętrznych, kształt obiektu i jego lokalizację.
Podstawowymi składnikami mas i zapraw tynkarskich są różnego rodzaju wypełniacze oraz spoiwa, które w głównej mierze decydują o ich właściwościach, m.in. trwałości czy przyczepności do podłoża. Ponadto do produkcji wykorzystywane są tzw. dodatki funkcyjne, których zadaniem jest poprawa wad spoiw lub nadanie tynkom właściwości specjalnych (np. hydro-, biofobowość), regulacja czasu wiązania czy ułatwienie aplikacji.
- Przeczytaj również: Dobra farba elewacyjna. Jaką farbę wybrać do systemu ociepleń ETICS?
Spoiwa stosowane do produkcji zapraw i mas tynkarskich mogą mieć różny rodzaj:
- mineralne, takie jak cement, wapno, które wiążą przez reakcje chemiczne – na nich bazują tynki mineralne;
- organiczne/polimerowe i krzemoorganiczne, wiążące w wyniku odparowania wody – w tej kategorii znajdują się tynki akrylowe, polimerowe, mozaikowe i silikonowe;
- nieorganiczne i krzemoorganiczne, które wiążą zarówno w wyniku reakcji chemicznej, jaki i odparowania wody z podłoża – są bazą tynków silikatowych i silikonowych.
- produkty łączące różne spoiwa, co przekłada się na specyficzne cechy poszczególnych wyrobów, np. tynki silikatowo-silikonowe.
Tynki mineralne - charakterystyka
Oferowane są głównie jako sucha mieszanka do rozrobienia z wodą, choć dostępne są również w wersji gotowej do użycia. Po zmieszaniu z wodą należy je szybko zużyć. Zazwyczaj po przygotowaniu czas ich przydatności to ok. 1 h, po czym masa musi zostać ponownie intensywnie wymieszana. Należy wówczas unikać dodawania wody, ponieważ może to pogorszyć właściwości tynku, takie jak czas wiązania, przyczepność i wytrzymałość.
Tynki mineralne charakteryzują odporność na duże wahania temperatury i promieniowanie UV, wysoka trwałość, która wzrasta wraz z upływem czasu, a także brak podatności na rozwój pleśni, alg i grzybów, co jest istotne w przypadku budynków zlokalizowanych w wilgotnych strefach klimatycznych. Wyróżnia je największa nasiąkliwość i alkaliczność, mają one również najlepszą dyfuzję (umożliwiają przepływ pary wodnej przez warstwy systemu ociepleń), dzięki czemu pozwalają przegrodom oddychać. Takie właściwości dają możliwość ich wykorzystania przy renowacji starych budynków, w których trzeba zapewnić odprowadzanie pary wodnej na zewnątrz, a także w systemach ociepleń bazujących na wełnie mineralnej. Nie powinno się ich stosować na elewacjach w miejscach narażonych na uszkodzenia. Powierzchnie tynków mineralnych są podatne na powstawanie przebarwień związanych np. z nierównomiernym dozowaniem wody. Dlatego w ofercie producentów można znaleźć ich dwie wersje: wysoko hydrofobową z dodatkiem polimerów zmniejszających wrażliwość na czynniki atmosferyczne (tynki barwione w masie), a także przeznaczoną do malowania. Tynki mineralne są najtańszymi spośród tynków cienkowarstwowych.
Tynki akrylowe - parametry
Są to tynki gotowe do użycia, dostępne w bogatej palecie barw. To najbardziej elastyczne tynki cienkowarstwowe, są zatem najmniej podatne na powstawanie mikropęknięć, które mogą wystąpić podczas procesu wiązania, wysychania wyprawy oraz w wyniku naprzemiennego nagrzewania i ochładzania. Wyróżniają się również wysoką przyczepnością oraz odpornością na uszkodzenia mechaniczne, a to wpływa na ich trwałość. Tynki akrylowe mają niewielką nasiąkliwość, co ogranicza ryzyko wnikania zanieczyszczeń. Charakteryzują się jednak wysokim współczynnikiem oporu dyfuzyjnego (zatrzymują transport pary wodnej w przegrodzie), dlatego nie powinny być stosowane w systemach ociepleń na wełnie mineralnej. Z drugiej strony łatwo się brudzą oraz mogą być podatne na korozję biologiczną, dlatego warto wybrać tynki akrylowe z dodatkiem środków biobójczych, dzięki którym nie będą się na nich pojawiać grzyby ani pleśnie. Ich pH jest bliskie neutralnemu lub lekko kwaśne. Tynki akrylowe sprawdzą się w obiektach nowo wznoszonych oraz poddawanych termorenowacji (mury budynku nie mogą być jednak zawilgocone). Są dostępne w wielu kolorach, mogą mieć intensywne, nasycone barwy, które nie blakną dzięki zastosowaniu m.in. dodatków refleksyjnych czy o podwyższonej odporności na oddziaływanie czynników zewnętrznych.
Tynki silikatowe - właściwości
Mają postać masy gotowej do użycia. Przeznaczone są do stosowania na podłożach mineralnych, z którymi wchodzą w reakcję wiązania. W porównaniu do tynków mineralnych mają mniejszą nasiąkliwość i podobną dyfuzję, dlatego sprawdzają się w systemach bazujących na wełnie mineralnej. Ponadto charakteryzują się niską termoplastycznością, są elastyczne, niepalne, wytrzymałe (cecha ta zwiększa się z upływem czasu), odporne na działanie opadów atmosferycznych, promieniowanie UV i zmienne temperatury. Dzięki tym cechom utrzymują swoją barwę i estetykę przez długie lata, co przyczynia się do trwałości elewacji. Stosunkowo wysoka alkaliczność może być powodem ograniczeń w zakresie kolorystyki oferowane są raczej w pastelowych kolorach. Tynki silikatowe mają odczyn zasadowy (wysokie pH), dlatego są odporne na rozwój mikroorganizmów, sprawdzą się w miejscach narażonych na intensywną korozję biologiczną (obiekty zlokalizowane blisko rzek, jezior czy lasów).
Dodatkowo tynki silikatowe zwiększają swoją trwałość, wchodząc w reakcję z dwutlenkiem węgla, dlatego polecane są do wykańczania budynków w miastach.
Do ich wad należy zaliczyć stosunkowo wysoką nasiąkliwość i wrażliwość na warunki atmosferyczne podczas aplikacji. Podczas nakładania należy zwracać szczególną uwagę na podłoża niejednorodne czy wilgotne, a także na warunki atmosferyczne (wymagają optymalnej temperatury – od 10 do 25°C oraz wilgotności powietrza do 80%).
Tynki silikonowe - co warto wiedzieć?
Często uznawane są za najlepsze spośród tynków cienkowarstwowych. Mają dobrą dyfuzję (nieco niższą niż tynki silikatowe) oraz niewielką nasiąkliwość (podobnie jak wyroby akrylowe). Wyróżnia je wysoka hydrofobizacja (uzyskiwana dzięki żywicom lub dodatkom silikonowym), dlatego często określa się je jako samoczyszczące – zabrudzenia powstające na ich powierzchni są usuwane, np. podczas deszczu. Świetnie sprawdzają się jako wykończenie fasad budynków znajdujących się w centrach miast lub na terenach przemysłowych. Bardzo często do tynku dodaje się biocydy, które skutecznie blokują rozwijanie się mikroorganizmów. Tynki silikonowe charakteryzują się dużą elastycznością, dzięki której elewacja nie jest podatna na powstawanie rys i pęknięć czy uszkodzenia mechaniczne oraz jest zdolna do kompensacji odkształceń termicznych, nawet podczas gwałtownych zmian temperatury, np. w czasie nagłego intensywnego deszczu w słoneczny dzień. Wykazują również wysoką przyczepność, zwłaszcza do gładkich powierzchni. Ponadto tynki silikonowe są bardzo trwałe i odporne na starzenie pod wpływem promieniowania UV. To wszystko sprawia, że nie wymagają częstych zabiegów konserwacyjnych. Mogą być barwione na niemal każdy kolor i długo zachowują jego trwałość.
Tynki silikatowo-silikonowe (siloksanowe, polikrzemianowe)
Są to masy silikatowe modyfikowane żywicą silikonową o dodatkowych właściwościach wiążących. Łączą w sobie właściwości zarówno tynków silikatowych (podwyższone pH i odporność na porastanie biologiczne), jak i silikonowych (właściwości samoczyszczące). Mają dobrą przyczepność do podłoża, tworząc trwałą, odporną na uszkodzenia mechaniczne powłokę. Ponadto charakteryzują się wysoką przepuszczalnością pary wodnej i dwutlenku węgla, dużą elastycznością, a co za tym idzie – zdolnością do mostkowania naprężeń termicznych oraz trwałością kolorów. Są odporne na promieniowanie UV, kwaśne deszcze, wysoką i niską temperaturę oraz nagłe jej zmiany.
Pozwalają ścianom oddychać, dlatego sprawdzają się przy renowacji starych budynków, które mają problemy z zawilgoceniem oraz w obiektach znajdujących się w pobliżu terenów zielonych, zbiorników wodnych oraz w dużych miastach. Pokryte nim powierzchnie łatwo utrzymać w czystości, ponieważ nie przyciągają kurzu. Warstwa wykończeniowa z tynku silikatowo-silikonowego tworzy bardzo szczelną powłokę hydrofobową (o małej nasiąkliwości) – nawet długotrwałe oddziaływanie opadów deszczu nie powoduje wchłaniania wody i pęcznienia tynku. Powyższe właściwości powodują, że tynk ten sprawdzi się w przypadku budynków usytuowanych np. przy ruchliwych ulicach.
Tynki mozaikowe (kamyczkowe)
Specjalny rodzaj tynków dekoracyjnych (zwany również tynkiem szlachetnym lub marmolitem), które powstają przez połączenie żywicy akrylowej lub silikonowo-akrylowej z różnobarwnymi kruszywami naturalnymi. Na rynku dostępne są również tynki mozaikowe z dodatkiem brokatu oraz te uzyskane z połączenia masy żywicznej z kruszywem syntetycznym o wybranym zabarwieniu (te są mniej odporne na działanie promieniowania słonecznego i warunków atmosferycznych). Tynki mozaikowe charakteryzuje wysoka elastyczność i odporność na uszkodzenia mechaniczne oraz ścieranie. Dodatkowo są one bardzo łatwe do utrzymania w czystości, sprawdzają się więc w intensywnie eksploatowanych miejscach, takich jak ciągi komunikacyjne, strefy przyziemia, cokoły, ościeża drzwi itp. Tynki mozaikowe są polecane do stosowania zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków.
Elewacyjne tynki strukturalne
Warstwy wykończeniowe systemów ETICS, oprócz swoich funkcji praktycznych, powinny spełniać również oczekiwania estetyczne inwestorów i wpisywać się w obowiązujące trendy architektoniczne. Współczesne tynki zewnętrzne oferują znacznie większą różnorodność motywów i faktur w porównaniu do tradycyjnych wzorów strukturalnych, takich jak baranek czy kornik. Dzięki temu można tworzyć niemal nieograniczone kombinacje, w tym wykończenie imitujące różnorodne materiały, co otwiera szerokie możliwości w projektowaniu elewacji nowoczesnego biurowca.
Tynki dekoracyjne pozwalają uzyskać unikatowe faktury oraz nietypowe zestawienia kolorystyczne. W ich skład wchodzą różnorodne kruszywa naturalne, barwione oraz pigmenty, które po nałożeniu na ścianę tworzą pożądany efekt.
Warstwa wykończeniowa może mieć gładką powierzchnię, ale stosuje się również specjalne techniki nakładania masy o podwyższonej plastyczności, które umożliwiają tworzenie na ścianach powłok drapanych, szczotkowanych, sznurowanych i innych. Bardzo popularnym rozwiązaniem, zarówno ze względów estetycznych, jak i ekonomicznych, jest fakturowanie, które w połączeniu z odpowiednim wybarwieniem pozwala uzyskać wygląd warstwy wykończeniowej imitującej takie materiały, jak beton architektoniczny, drewno, kamień, cegła czy powierzchnie metaliczne. Tynki dekoracyjne są zatem idealnym rozwiązaniem dla inwestorów, którzy pragną, aby ich budynek wyróżniał się nowoczesną architekturą, jednocześnie zachowując równowagę kosztową.
Wskazane wyżej efekty można uzyskać dzięki zastosowaniu różnych technik zacierania oraz przy wykorzystaniu narzędzi do nadawania struktury, specjalnych szablonów czy form silikonowych. Niektórzy producenci oferują wyroby z mieniącą się miką w jasnych lub ciemnych odcieniach, co nadaje elewacji połyskliwe refleksy. Aby uzyskać taki efekt, można także wybrać tynk, do którego dodano łuski szklane lub brokat. Tynki dekoracyjne to najczęściej gotowe do użycia masy, które należy nakładać w ściśle określony przez producenta sposób.
