Co zawiera miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Jak uzyskać wypis i wyrys?

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ustala przeznaczenie terenów, czyli określa jakiego rodzaju inwestycje można wybudować na danej działce. Co zawiera miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego? Jaki wpływ miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ma na uzyskanie pozwolenia na budowę? Początki cyfryzacji planowania przestrzennego od listopada 2020.

Miejscowy plan zagospodarowani przestrzennego w prawie

Zgodnie z Art. 14 ust. 8 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, plan zagospodarowania przestrzennego jest nie tylko aktem planistycznym, ale także aktem prawa miejscowego. Fakt ten ma bardzo istotne znaczenie. Zgodnie z art. 87§2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej akty prawa miejscowego są źródłami prawa powszechnie obowiązującego na obszarze działań organów, które je ustanowiły. Należy podkreślić, że zapisy na obszarze objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego mają moc powszechnie obowiązującą. MPZM dotyczą w sposób bezpośredni indywidualnych interesów prawnych i uprawnień właścicieli nieruchomości. Regulacje zawarte w miejscowych planach często w istotny sposób naruszają te interesy czy uprawnienia.

W tym miejscu wart jest podkreślenia wyrok z dnia 27 stycznia 2011 r. wydany przez NSA w Warszawie (sygn. akt II OSK 83/10), w którym stwierdzono, że postanowienia planów miejscowych powinny być realistyczne, możliwe do zrealizowania, a nie ograniczające nadmiernie prawa obywateli chronione konstytucyjnie.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego a pozwolenie na budowę

Zgodnie z ust. 1 art. 28 Prawa budowlanego (Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414) roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę z zastrzeżeniem art. 29-31. Aby uzyskać pozwolenie na budowę lub dokonać skutecznie zgłoszenia (mowa tu o obiektach wymienionych art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a) należy dołączyć dokumenty, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1-4.

Wśród tych dokumentów wymieniany jest projekt budowlany, który musi być złożony w czterech egzemplarzach. Zgodnie z art. 35. 1. przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, a także wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Kto odpowiada za miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP), to zgodnie z art. 4 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2003 Nr 80 poz. 717), ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu.

Dokument ten jest aktem prawa miejscowego, który przyjmowany jest w formie uchwały właściwej rady gminy. Za sporządzenie planu miejscowego zgodnie z przytoczoną ustawą jest odpowiednio:

• wójt (w gminach wiejskich),
• burmistrz (w gminach miejskich lub miejsko-wiejskich, w miastach poniżej 100 000),
• prezydent miasta (w miastach liczących powyżej 100 000 mieszkańców lub będących siedzibą województwa przed 1 stycznia 1999 roku).

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który został uchwalony przez radę gminy (radę miasta) jest  ogłaszany przez wojewodę w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Art. 5 Ustawy zawiera katalog osób, które mogą  sporządzać projekty planów zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Są to m.in. osoby z  uprawnieniami do projektowania w planowaniu przestrzennym urbanistycznymi lub mają kwalifikacje do wykonywania zawodu urbanisty na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Uchwalanie planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego

Uchwalenie planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego jest długą i złożoną procedurą, którą niżej prezentujemy w skrócie.

• Rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
• W prasie ukazuje się ogłoszenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o przystąpieniu do tworzenia planu i możliwości składania wniosków do planu.
• Wójt, burmistrz lub prezydent miasta zwraca się do organów i instytucji zewnętrznych z prośbą o przesyłanie wniosków do projektu planu.
• Dla danego terenu zostaje opracowana dokładna, wielobranżowa analiza stanu istniejącego oraz zebrane zostają uwarunkowania.
• Przygotowanie projektu planu przez osoby wymienione w art. 5 Ustawy.       
• Opracowanie prognozy wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze.
• Akceptacja wójta, burmistrza lub prezydenta miasta i skierowanie projektu planu do opiniowania i uzgodnień.
• Opiniowanie przygotowanego projektu planu – władz gmin sąsiednich oraz gminnej (miejskiej) komisji urbanistyczno-architektonicznej.
• Uzgodnienia pomiędzy odpowiednimi instytucjami – m.in. urząd wojewódzki, właściwy zarządca dróg, konserwator zabytków, policja, wojsko, straż pożarna
• Opracowanie analizy skutków ekonomicznych realizacji planu.
• Wyłożenie planu do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni. Zainteresowani zawiadamiani są o tym poprzez ogłoszenie w prasie lokalnej i krajowej. W tym czasie organizowana jest również dyskusja publiczna nad rozwiązaniami przyjętymi w projekcie.
• W terminie do 14 dni od zakończenia publicznej dyskusji i wyłożenia planu można składać uwagi do dokumentu.
• Wójt, burmistrz lub prezydent miasta rozpatruje uwagi do planu, które wpłynęły w trakcie wyłożenia, a następnie przekazuje do rady gminy (miasta) projekt planu wraz z nieuwzględnionymi uwagami. Jeżeli w wyniku uwzględnienia uwag do projektu wprowadzono zmiany, ponawia się uzgodnienia w niezbędnym zakresie. W tym miejscu wójt, burmistrz lub prezydent miasta może skierować projekt do poprawek i ponownych uzgodnień. W prawie nie ma ustalonej liczby pętli ani precyzyjnie określonego czasu na sporządzenie projektu planu.
• Rada gminy (miasta) dokonuje sprawdzenia, czy projekt planu nie narusza ustaleń studium. Jeżeli nie, to przekazuje projekt planu do zatwierdzenia.
• Rada gminy (miasta) uchwala miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
• Wójt, burmistrz lub prezydent przedstawia wojewodzie plan wraz z dokumentacją w celu oceny ich zgodności z prawem.
• Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zostaje ogłoszony w dzienniku urzędowym właściwego województwa. Uchwała w sprawie uchwalenia MPZP wchodzi w życie z dniem w niej określonym, jednak nie wcześniej niż po upływie 14 od dnia ogłoszenia. Kopia planu musi być przekazana staroście najpóźniej w dniu jego wejścia w życie.

Warto śledzić informacje na gminnych stronach internetowych, gdzie zamieszcza się zawiadomienia o sporządzaniu projektu planu, bo może mieć to istotne znaczenie dla wartości posiadanej przez nas nieruchomości lub też późniejszego sąsiedztwa. Wynika to z faktu, że w ramach powstającego planu, nasza działka lub jej część może zostać przeznaczona przykładowo pod drogę czy teren zielony. W takim przypadku nieruchomość znacząco straci na wartości, a jej sprzedaż będzie praktycznie niemożliwa.

Pewnym ułatwieniem w tym zakresie będą najnowsze zmiany w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, które są początkiem cyfryzacji planowania przestrzennego. W wyniku nowelizacji Prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz niektórych innych ustaw do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadzono Rozdział 5a, Wprowadzone zmiany obowiązują od 31 października 2020 r. Nowe przepisy wprowadzają obowiązek tworzenia danych przestrzennych dla wszystkich aktów planowania przestrzennego, wraz z określeniem minimalnego zakresu danych.

Cyfryzacja planowania przestrzennego

W listopadzie 2020 do obowiązującej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadzono zmiany, które ujednolicają sposób tworzenia i prowadzenia zbiorów i metadanych dotyczących aktów planowania przestrzennego w Polsce. Po tej zmianie inwestor będzie mógł sprawdzić przez internet informację o przeznaczeniu potencjalnego terenu inwestycyjnego oraz jego otoczenia.

Wprowadzono tzw. standardy danych planistycznych. Zgodnie z założeniami ułatwią i przyspieszą one realizację inwestycji. Korzyści mają odnieść zarówno jednostki samorządu terytorialnego, jak i obywatele. Samorządy będą mogły prowadzić monitoring stanu prac planistycznych w sposób bardziej efektywny. Obywatel czy inwestor będzie mógł online sprawdzić czy działka, którą chce zakupić, zlokalizowana jest na terenie objętym miejscowym planem.

Nowe przepisy zawarte w Rozdziale 5a nakładają na organy zajmujące się wydawaniem aktywów planowania przestrzennego obowiązek tworzenia cyfrowych danych planistycznych. Obowiązek ten dotyczy również aktów już obowiązujących. Zgodnie z art. 67a ust. 2 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym do aktów planowania przestrzennego zalicza się:

1. plany zagospodarowania przestrzennego województwa,
2. studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,
3. miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
4. miejscowe plany odbudowy,
5. miejscowe plany rewitalizacji.

Zgodnie z art. 67a ust. 3 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym cyfrowe dane planistyczne obejmują co najmniej

1. zasięg przestrzenny obowiązywania danego aktu w postaci wektorowej,
2. rysunek aktu w postaci rastra z odniesieniem przestrzennym (georeferencją),
3. odniesienie do treści dokumentu powiązanego.

Szczegółowe regulacje zakresie danych objętych cyfryzacją, określa rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 26 października 2020 r. w sprawie zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego. Rozporządzenie uszczegóławia m.in:

• klasyfikację rodzajów zbiorów tworzonych i prowadzonych w ramach tematu „zagospodarowanie przestrzenne”;
• typy i atrybuty obiektów przestrzennych ujętych w zbiorach oraz stosowane listy kodowe;
• powiązania pomiędzy obiektami i atrybutami, w tym także relacje czasowe, przestrzenne i topologiczne;
• ograniczenia dotyczące typów obiektów lub ich cech (atrybutów, związków, operacji);
• sposób tworzenia identyfikatorów zbioru i obiektu przestrzennego;
• układy współrzędnych, w których określana jest lokalizacja przestrzenna obiektów;
• formaty danych udostępniania zbioru;
• strukturę i zakres metadanych infrastruktury informacji przestrzennej w zakresie zagospodarowania przestrzennego.

Co zawiera miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Każdy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego składa się z dwóch części.

• Część tekstowa, która jest treścią uchwały rady gminy. Tekst odpowiada wymogom zasad techniki prawodawczej, czyli zawiera m.in.: tytuł, podstawę prawną, przepisy merytoryczne ogólne i szczegółowe, przepisy o wejściu w życie, a także podział na jednostki redakcyjne.
• Część graficzna MPZP to rysunek, który jest graficznym odzwierciedleniem uchwały i obowiązuje jedynie w takim zakresie, w jakim jest to określone w części tekstowej. Należy podkreślić, że główną częścią planu jest tekst uchwały.

Rysunek planu wykonywany jest zazwyczaj na kopii mapy zasadniczej w skali 1:1000, a w przypadku jej braku, dopuszcza się stosowanie map katastralnych. W określonych przypadkach możliwe jest stosowanie innej skali:- dla obszarów intensywnej zabudowy lub przestrzeni publicznej – 1:500,- dla inwestycji liniowych lub obszarów o znacznej powierzchni – 1:2000,- w przypadku wprowadzenia zakazu zabudowy lub przeznaczenie gruntów do zalesienia – 1:5000.

Skala musi być określona na rysunku w formie liczbowej i graficznej. Podstawowe oznaczenia graficzne, jakie możemy spotkać na rysunku planu to:

1. granice obszaru objętego planem,
2. granice administracyjne,
3. linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania oraz oznaczenia tych terenów (symbole w tabeli poniżej),
4. nieprzekraczalne linie zabudowy,
5. granice i oznaczenia obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych (m.in. tereny górnicze, zagrożone powodzią lub osuwaniem się mas ziemnych),
6. granice terenów zamkniętych oraz ich stref ochronnych,
7. oznaczenia elementów zagospodarowania przestrzennego,
8. oznaczenia informacyjne (w razie potrzeby).

Poniżej zaprezentowano klika przykładowych oznaczeń graficznych stosowanych w planach miejscowych.

Wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Zwyczajowo, aby uzyskać wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, należy udać się do właściwego dla danego terenu urzędu gminy, a w przypadku miast do urzędu miasta, i złożyć odpowiedni formularz. Formularze dostępne są w urzędzie, można go też pobrać samodzielnie pobrać rzez internet ze strony urzędu. Do wniosku można dołączyć mapę (szkic) z zaznaczonymi granicami terenu, którego ma dotyczyć wypis i wyrys. We wniosku należy zaznaczyć, czy wypis i wyrys zostaną odebrane osobiście (niezbędne do tego jest podanie numeru telefonu lub adresu e-mail), czy też ma zostać wysłany pocztą.

Każdy ma prawo wglądu do studium lub planu miejscowego oraz otrzymania z nich wypisów i wyrysów. Zgodnie z przepisami, urząd na wydanie wypisu i wyrysu ma miesiąc, ale ten czas może się okazać krótszy, np. 7 dni.

Wydanie wypisu i wyrysu wiąże się z uiszczeniem opłaty skarbowej. Opłata skarbowa od wypisu zależy od liczby stron: do 5 stron – 30 zł, powyżej 5 stron – 50 zł. Opłata skarbowa od wyrysu jest naliczana wg schematu: 20 zł za każdą pełną lub rozpoczętą część odpowiadającą stronie formatu A4 – nie więcej niż 200 zł. Jest jednak zasada, że łączna opłata od wypisu i wyrysu nie może przekroczyć 250 zł. Jeżeli działamy przez pełnomocnika to należy dodatkowo wnieść opłatę od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Do wniosku koniecznie należy dołączyć potwierdzenie uiszczenia powyżej wymienionych opłat. Zgodnie z przepisami, urząd na wydanie wypisu i wyrysu ma miesiąc. O możliwości odbioru dokumentów możemy zostać powiadomieni telefonicznie, może to by także SMS lub e-mail.

Opłaty skarbowej za wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie płacą m.in. organizacje pożytku publicznego, jednostki budżetowe i jednostki samorządu terytorialnego.

dr inż. Rafał Dybicz