Oświetlenie biurowe. Jak projektować oświetlenie biurowe? Najnowsze technologie

Projektowanie oświetlenia biurowego to proces złożony. Przed przystąpieniem projektowania oświetlenia w biurze należy zapoznać się z obowiązującymi normami oświetleniowymi. W przypadku biur podstawową normą jest PN12464-1: Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Miejsca pracy we wnętrzach.

Spis treści

1. Oświetlenie do biur - ważne normy dla projektantów
2. Oświetlenie biurowe - certyfikacja budynków
3. Dobre oświetlenie biurowe - czy jest opłacalne?
4. Sterowanie oświetleniem biurowym

Dziś wiemy, że światło to nie tylko przeciwieństwo ciemności – to nośnik danych i „regulator” naszego organizmu. Pamiętajmy jednak, że musi ono służyć konkretnej osobie – projektując oświetlenie, skupmy się więc na danym człowieku i jego potrzebach. Koncentrując się wyłącznie na cenie, możemy wiele stracić w dłuższym rozrachunku.

Oświetlenie do biur - ważne normy dla projektantów

Przed przystąpieniem do procesu projektowania oświetlenia należy zapoznać się z obowiązującymi normami oświetleniowymi. W przypadku biur podstawową normą jest PN12464-1: Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Miejsca pracy we wnętrzach.

Wnikliwi projektanci powinni poznać także wymagania wynikające z takich dokumentów, jak IEC 62471: Photobiological safety of lamps and lamp systems, CIE 117-1995: Discomfort glare in interior Lighting czy standardy certyfikacji LEED, BREEAM lub WELL. Określają one podstawowe parametry użytkowe, takie jak:

• minimalna ilość luksów,
• równomierność rozkładu natężenia oświetlenia,
• współczynnik ograniczania olśnienia,
• wskaźnik oddawania kolorów potrzebny do wykonywania poszczególnych rodzajów prac,
• oświetlenia konkretnych stref roboczych.

To jednak powierzchowne spojrzenie, które ma niewiele wspólnego z naprawdę dobrym projektowaniem – to coś, na czym może się opierać „dobieracz oświetlenia”, a nie projektant. Prawdziwe projektowanie zaczyna się wówczas, kiedy zadajemy sobie pytania dotyczące jakości oświetlenia, a nie jedynie jego ilości – i to zazwyczaj w selektywnie określonych strefach. Punktem wyjścia do projektowania dobrego oświetlenia może być coraz popularniejsza koncepcja HCL, czyli Human Centric Lighting. Kolejność słów w tym wyrażeniu nie jest bez znaczenia. To człowiek jest na pierwszym miejscu i to jemu oświetlenie ma służyć. Koncepcja ta bierze swoje źródło z ostat-nich odkryć naukowych, m.in. wpływu światła niebieskiego na funkcjonowanie ludzkiego organizmu: o ile kiedyś światło było uważane jedynie za kompensację ciemności, o tyle dziś już wiemy, że funkcjonowanie naszych organizmów jest ściśle uzależnione właśnie od światła.

Skoro zatem niemal 80% czasu spędzamy w budynkach, w większości przy oświetleniu sztucznym, to dopasowanie oświetlenia do naszych potrzeb – zarówno życiowych, jak i zawodowych – staje się niezwykle ważne. Projektowanie należy więc zacząć od zrozumienia przeznaczenia biura – nie tylko w kontekście zadań, ale przede wszystkim pod kątem potrzeb i oczekiwań przyszłych pracowników.

Oświetlenie biurowe - certyfikacja budynków

Obecnie potwierdzeniem pozytywnego oddziaływania przestrzeni biurowej na zdrowie i samopoczucie ludzi jest m.in. certyfikat WELL (Well Building Standard). Przy przyznawaniu tego wyróżnienia oświetlenie jest brane pod uwagę jako jeden z filarów dbałości o pracownika i oceniane według parametrów skupionych wokół koncepcji Human Centric Lighitng. Pierwszym budynkiem biurowym w Europie Środkowo-Wschodniej, który otrzyma certyfikat WELL, jest Skanska Spark C. Z kolei pierwszą przestrzenią biurową, która została wykonana zgodnie z wymaganiami WELL i zyskała certyfikat, jest warszawska siedziba Buro Happold. Podczas projektowania warto więc pamiętać, że dobrze dobrane oświetlenie przekłada się na komfort pracy i dobre samopoczucie pracowników. I odwrotnie: źle zaprojektowane oświetlenie albo wybranie produktów o niskiej jakości może mieć wiele skutków negatywnych. Wśród nich, oprócz spadku efektywności pracy czy złej widoczności, mogą też wystąpić rozdrażnienie, migreny, a nawet trwałe pogorszenie wzroku. Ich powodem może być olśnienie czy efekt stroboskopowy, czyli irytujące, niekoniecznie widziane gołym okiem migotanie światła.

Dobre oświetlenie biurowe - czy jest opłacalne?

Inwestowanie w dobre oświetlenie może z pozoru wydawać się kosztowne. Okazuje się jednak, że inwestycja ta bardzo szybko się zwraca, przynosząc oszczędności na bardzo wielu polach. Przejście z oświetlenia konwencjonalnego na technologię LED to przede wszystkim zwiększona efektywność energetyczna.

Tradycyjne żarówki przetwarzają aż 80% energii na energię cieplną, a pełna wymiana oświetlenia na energooszczędne LED-y przynosi oszczędności rzędu 50%. Niewątpliwym atutem jest też trwałość technologii LED. Z kolei dzięki wprowadzeniu inteligentnego systemu sterowania dostarczymy dokładnie tyle światła, ile jest potrzebne, dokładnie tam, gdzie jest ono potrzebne. Dodatkowo, system umożliwia synchronizację m.in. z ruchem słońca, dzięki czemu oświetlenie sztuczne będzie uzupełnieniem oświetlenia naturalnego. W czasach, kiedy biurowce mają dużo przeszklonych przestrzeni, to ogromny atut. Inwestycja w system zarządzania to kolejne 50% oszczędności względem rozwiązań niezintegrowanych. Oświetlenie daje też ogromne możliwości rozwoju w zarządzaniu budynkami dzięki oparciu innych systemów na danych zbieranych przez system oświetleniowy. Ze względu na ilość urządzeń oświetleniowych jakość tych danych jest nieporównywalnie lepsza od gromadzonych w konwencjonalny sposób. Pozwolą one określić, które pomieszczenia są najczęściej odwiedzane, a które można zagospodarować zupełnie inaczej.

Przykładem wykorzystania takiego systemu jest budynek biurowy The Edge w Amsterdamie. Zainstalowano tam zintegrowany system oświetleniowy, wykorzystujący nowoczesną technologię Internetu Rzeczy. Wykorzystane tam oprogramowanie Interact Office umożliwia nie tylko zarządzanie oświetleniem tak, aby zwiększyć komfort pracowników czy obniżyć zużycie energii elektrycznej, lecz także by gromadzić dane w celu zwiększenia elastyczności wykorzystania przestrzeni biurowej.

Sterowanie oświetleniem biurowym

Zintegrowane, zautomatyzowane systemy oświetleniowe nie wykluczają oczywiście możliwości pełnej personalizacji – wręcz przeciwnie. Oświetlenie inteligentne daje możliwość sterowania nim choćby z poziomu telefonu. Dzięki temu rozwiązaniu pracownik siedzący w open space może adekwatnie do swoich potrzeb dostosować światło znajdujące się bezpośrednio nad jego stanowiskiem. Odpowiednio dobrane oprawa może nawet dawać poczucie wydzielenia swojej własnej przestrzeni pracy. Światło sztuczne jest obecnie wykorzystywane również do inteligentnego zarządzania budynkiem, np. przez stworzenie wewnątrzbudynkowego GPS. Smartfon, analizując migotanie elektrycznych źródeł światła, może dokładnie określić naszą lokalizację. Ta właśnie precyzja oraz fakt, że światło przenika przez ściany, pozwala zarządzać przestrzenią biurową z precyzją niedostępną dla innych systemów jak sieć BlueTooth czy Wi-Fi. Dodatkowo, światło staje się dziś także nośnikiem informacji. Internet obecnie „wchodzi” w światło, a ściślej: przez nie przechodzi, zastępując stopniowo popularną technologię Wi-Fi, opartą na falach radiowych, nową technologią Li-Fi, czyli przekazu informacji przez fale świetlne. Każda oprawa lub grupa opraw może tworzyć osobną sieć – dzieląc np. otwartą przestrzeń na wirtualne działy.

Inwestycja w dobre oświetlenie to komfort, oszczędności i niesamowite możliwości rozwoju w przyszłości. Coraz popularniejsze ostatnio systemy działające w ramach Internetu Rzeczy, mogą bazować właśnie na świetle – korzystając z tego, że jest ono już wszędzie tam, gdzie jest człowiek.