Spis treści
Hałas a komfort budynków – jakie znaczenie ma izolacyjność akustyczna drzwi?
Hałasem jest określany każdy niepożądany dźwięk, który może być uciążliwy i dokuczliwy, wpływając negatywnie na zdrowie i samopoczucie człowieka. W przepisach dotyczących ochrony środowiska zawarta jest definicja, iż przez hałas rozumie się dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz.
Ochrona przed hałasem polega na jego redukcji do minimalnego poziomu i zapewnieniu warunków akustycznych, które nie przekraczają dopuszczalnych norm. Wiąże się to z właściwą izolacyjnością akustyczną budynków, w szczególności ich przegród zewnętrznych i wewnętrznych. Do elementów występujących w przegrodach zaliczyć należy także drzwi, które powinny spełniać określone parametry akustyczne.
Wymagania akustyczne dla drzwi podaje się za pomocą wskaźnika izolacyjności akustycznej właściwej RW, który określa zdolność do tłumienia hałasu. Wartość tej zdolności mierzona jest w decybelach (dB), które definiowane są jako jednostka miary logarytmicznej, stosowanej do opisu poziomu natężenia dźwięku.
W odniesieniu do wyrobów otworowych, takich jak drzwi, funkcjonują jeszcze wskaźniki RA1 i RA1R bazujące na wartości RW, ale uwzględniające dodatkowe korygujące parametry hałasu.
Wymagania a izolacyjność akustyczna drzwi
Przepisy dotyczące ochrony przed hałasem w budynkach są określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (jednolity tekst w Dz. U. z 2022 r., poz. 1225 z późniejszymi zmianami).
Jednak dokument ten formułuje je w sposób ogólny, głównie w dziale pt. „Ochrona przed hałasem i drganiami”. Stwierdza się w nim m.in., iż poziom hałasu w pomieszczeniach budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w stosownych Polskich Normach.
W wymienionych budynkach przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz ich elementy powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą od podanych w Polskiej Normie dotyczącej tej izolacyjności. Ponadto podano, że wymagania odnoszą się m.in. do drzwi w przegrodach wewnętrznych, przy czym drzwi wejściowe do mieszkań z klatki schodowej lub korytarza komunikacji ogólnej powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą niż 37 dB.
Do wspomnianych powyżej Polskich Norm, zawartych w Załączniku Nr 1 rozporządzenia, należą:
- PN-B-02151-02:2018 Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 2: Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach, w której określono najwyższe dopuszczalne poziomy dźwięku A hałasu w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, pochodzącego od źródeł zlokalizowanych w samym budynku lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie.
- PN-B-02151-3:2015 Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej w budynkach i elementów budowlanych. Norma obejmuje wymagania związane z izolacyjnością od dźwięków powietrznych ścian zewnętrznych, wewnętrznych i stropów oraz dotyczące maksymalnego poziomu dźwięków uderzeniowych przenikających do pomieszczeń chronionych.
Druga z norm wymienia m.in. minimalne wartości izolacyjności akustycznej drzwi dla pomieszczeń różnego rodzaju budynków. W odniesieniu do budownictwa mieszkaniowego określa tą izolacyjność dla drzwi usytuowanych między klatką schodową a mieszkaniem, w zależności od obecności przedpokoju:
- RA1R ≥ 30 dB, gdy w mieszkaniu jest przedpokój oddzielony drzwiami od pozostałej jego części,
- RA1R ≥ 35 dB, w przypadku braku przedpokoju.
Dodać należy, że są to tzw. wskaźniki projektowe które należy zwiększyć o 2 dB, więc zgodnie z wyżej wymienionym przepisem, izolacyjność faktyczna tzw. właściwa RA1 powinna wynosić 37 dB.
W normie podano także wymagania akustyczne dotyczące pomieszczeń w budynkach biurowych. Izolacyjność w tym zakresie w odniesieniu do drzwi jest zależna od miejsca ich usytuowania i kształtuje się następująco:
- RA1R ≥ 30 dB, dla drzwi w ścianach pomiędzy pokojami oraz korytarzem,
- RA1R ≥ 40 dB, dla drzwi w ścianie pokoju do prowadzenia rozmów poufnych, w tym gabinety dyrektorów,
- RA1R ≥ 35 dB, dla drzwi w ścianach sal konferencyjnych i o podobnym przeznaczeniu.
Dowiedz się więcej:
- Okna, które zatrzymują hałas – przewodnik po dźwiękoszczelnych rozwiązaniach
- Izolacja akustyczna drzwi i okien. Od czego zależy izolacyjność akustyczna okien i drzwi?
Wszystkie rodzaje drzwi, w tym także drzwi dźwiękoszczelne, podlegają wymaganiom stosownym norm wyrobu.
Drzwi zewnętrzne obejmuje norma PN-EN 14351-1+A2:2016 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne. Wynika z niej, iż izolacyjność akustyczną należy określać według postanowień normy pomiarowej EN ISO 140-3, której polskim odpowiednikiem jest PN-EN ISO 10140-3:2021 Akustyka – Pomiar laboratoryjny izolacyjności akustycznej elementów budowlanych – Część 3: Pomiar izolacyjności od dźwięków uderzeniowych.
Izolacyjność akustyczną wyraża się za pomocą trzech wskaźników, określonego już w artykule RW oraz:
- C – widmowy wskaźnik adaptacyjny dla dźwięków o średniej i wysokiej częstotliwości, dB,
- Ctr – widmowy wskaźnik adaptacyjny dla dźwięków o niskiej i średniej częstotliwości, dB.
Metody wyznaczania powyższych wskaźników, a także szczegółowe zasady przyporządkowania wynikającego z rodzaju hałasu występującego w otoczeniu budynku, są zawarte w kolejnych normach. Norma wyrobu nie podaje żadnych wymagań dotyczących izolacyjności akustycznej drzwi, wymaga jednak aby producent ją zadeklarował, przy użyciu określonych powyżej wskaźników RW, C i Ctr.
Do drzwi wewnętrznych ma zastosowanie norma PN-EN 14351-2:2018 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 2: Drzwi wewnętrzne. Określono w niej – niezależnie od materiału – właściwości eksploatacyjne, poza właściwościami dotyczącymi odporności ogniowej i dymoszczelności. Ponadto w zakresie zaznaczono, że jest przeznaczona do drzwi instalowanych wewnątrz budynków: na drogach ewakuacyjnych, do specjalnych zastosowań ze szczególnymi wymaganiami, lub tylko do komunikacji.
Polecamy również:
- Drzwi zewnętrzne – najważniejsze kryteria wyboru
- Właściwości drzwi antywłamaniowych - co trzeba wiedzieć?
Wpływ konstrukcji i rodzaju drzwi na ich izolacyjność akustyczną
Drzwi są elementem budowlanym służącym do zamykania otworu w ścianie, umożliwiającym dostęp oraz przejście.
W budownictwie mieszkaniowym, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej najczęściej stosowane są drzwi rozwierane, nazywane także przymykowymi lub zawiasowymi, składające się z ościeżnicy i jednego lub dwóch skrzydeł. Ich konstrukcja charakteryzuje się skrzydłem zawieszonym na pionowym słupku ościeżnicy przy pomocy zawiasów lub czopów obrotowych, a otwieranie i zamykanie następuje poprzez obrót skrzydła względem osi pionowej o kąt co najmniej 900.
Występują różne rodzaje drzwi o konstrukcji uwzględniającej głównie miejsce ich usytuowania oraz wymagania użytkowe, w tym dotyczące odporności ogniowej i na włamanie oraz izolacyjności akustycznej. Izolacyjność tego rodzaju jest głównie zależna od konstrukcji skrzydła drzwiowego i ościeżnicy oraz szczelności przymyków i wynosi od 25 dB do 60 dB.
Wszystkie rodzaje drzwi dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne, przy czym często wyróżnia się jeszcze drzwi do mieszkań z klatek schodowych oraz do wydzielonych pomieszczeń z korytarzy.
W poniższym podziale przedstawiono standardowe konstrukcje drzwi akustycznych, zwanych także dźwiękoszczelnymi.
Drzwi zewnętrzne
Drzwi zewnętrzne są przeznaczone do montowane w zewnętrznych ścianach budynków, i służą głównie jako wejściowe do pomieszczeń użytkowych. Ze względu na zewnętrzne usytuowanie są narażone na niekorzystne oddziaływanie zmiennych warunków atmosferycznych.
W związku z tym powinny spełniać stosowne wymagania z tego zakresu, takie jak:
- odporność na obciążenie wiatrem,
- wodoszczelność,
- przenikalność ciepła,
- przepuszczalność powietrza
- w odniesieniu do izolacyjności akustycznej.
Właściwe parametry tej izolacyjności uzyskuje się dzięki zastosowaniu dźwiękoszczelnej konstrukcji skrzydła drzwi oraz dodatkowego wyposażenia. Standardowo skrzydło drzwi akustycznych składa się z ramy z wielowarstwowym wypełnieniem w postaci różnych materiałów o właściwościach tłumiących dźwięk, jak płyty drewnopochodne, blacha stalowa, płyty piankowe lub z wełny mineralnej, zwykle o łącznej grubości od 50 mm do 75 mm. Często są stosowane gotowe panele akustyczne o gęstości 140 kg/m3 i grubości od 20 mm do 40 mm. Taka konstrukcja powoduje zwiększenie ciężaru i grubość skrzydła w stosunku do standardowych drzwi, co wpływa na konieczność zastosowania wzmocnionej ościeżnicy.
Ponadto w celu wyeliminowania wibracji i możliwości przenoszenia dźwięków, ościeżnica powinna być w solidny sposób zamontowana w otworze drzwiowym.
Drzwi akustyczne są dodatkowo wyposażone w specjalne uszczelki montowane zarówno w ościeżnicy jak i skrzydle. Tworzy to szczelną barierę na całym styku skrzydła z ościeżnicą, zapobiegając przenikaniu dźwięku przez szczeliny. Skuteczność uszczelnienia zależy w dużym stopniu od zapewnienia właściwego docisku uszczelki na całym obwodzie, co wiąże się z właściwym montażem skrzydła drzwiowego w ościeżnicy.
Drzwi wewnętrzne
Drzwiami wewnętrznymi, zwanymi także wewnątrzlokalowymi, określa się elementy umożliwiające komunikację wewnątrz budynków, które stanowią zamknięcia otworów budowlanych usytuowanych w ścianach wewnętrznych pomiędzy pomieszczeniami. Wyroby otworowe tego rodzaju nie muszą w przeciwieństwie do drzwi zewnętrznych spełniać wymagań związanych z odpornością na niekorzystne oddziaływanie warunków atmosferycznych, jak napór wiatru, przenikalność ciepła czy wodoszczelność. W związku z tym cechują się mniejszą grubością skrzydła wynoszącą od 40 mm do 60 mm.
Mogą to być drzwi przylgowe lub bezprzylgowe ze skrzydłem o konstrukcji ramowej wypełnionej trzema poprzecznie prasowanymi płytami wiórowymi z okładzinami z płyty HDF. Zazwyczaj skrzydło ma grubość około 40 mm i na całym obwodzie ma zainstalowaną uszczelkę. Większą izolacyjnością akustyczną charakteryzują się drzwi wewnętrzne ze skrzydłem wypełnionym specjalnym wkładem dźwiękoszczelnym, wykonanym np. z płyt wiórowych i korka. Cała konstrukcja jest pokryta kompozytem HDF-Alu-HDF grubości 6,5 mm oraz laminowana okleiną HPL lub CPL. Skrzydło takiej konstrukcji ma grubość około 60 mm. Skrzydło i ościeżnica są wyposażone na całym obwodzie w uszczelki.
Drzwi wewnętrzne są z zasady bezprogowe, więc dla zwiększenia izolacyjności akustycznej, skrzydło często ma zainstalowaną w dolnej części tzw. uszczelkę opadającą.
Drzwi do mieszkań
Drzwi wejściowe do mieszkań z klatek schodowych lub korytarza komunikacji ogólnej, zwane także wewnątrzklatkowymi, stanowią specyficzny rodzaj drzwi wewnętrznych. Wynika to zazwyczaj ze zwiększonej odporności na włamanie, a także w niektórych przypadkach określonej klasy odporności ogniowej.
Ponadto tylko dla drzwi o takim przeznaczeniu, określono we wspominanych już w artykule „warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” wymaganie, iż powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą niż 37 dB.
Dość często spotykać można rozwiązanie, w którym konstrukcja skrzydła drzwi jest oparta na drewnianym ramiaku wypełnionym wkładem dźwiękochłonnym wykonanym na bazie wełny mineralnej o minimalnej grubości 55 mm. Poszycie skrzydła stanowi ocynkowana blacha stalowa o grubości 0,6 mm z laminowaną powierzchnią. Właściwą szczelność zapewniają usytuowane w ościeżnicy i skrzydle uszczelki oraz okucia, w postaci zawiasów trójdzielnych, zamków wielopunktowych i bolcy przeciwwyważeniowych. Przedstawiona konstrukcja zapewnia izolacyjność akustyczną na poziomie 45 dB i klasę odporności na włamanie RC 3.
Wybór drzwi a ich izolacyjność akustyczna
Występuje duża różnorodność rozwiązań konstrukcyjnych oraz sposobów uszczelniania przymyków drzwi akustycznych, o szerokim zakresie wartości tego typu izolacyjności. Umożliwia to projektantom lub bezpośrednio użytkownikom dokonania właściwego doboru tych wyrobów otworowych, pod kątem spełnienia wymagań akustycznych stawianych budynkom lub pomieszczeniom.
Dodać jednak należy, iż znaczny wpływ na końcowy efekt izolacyjności akustycznej drzwi zainstalowanych w danym obiekcie ma nie tylko właściwy dobór w odniesieniu do konstrukcji, ale także jakość wykonania samego wyrobu (np. dokładne zamontowanie uszczelek i okuć, odpowiedni sposób zespolenia warstw wygłuszających i połączenia z poszyciem skrzydła itp.) oraz prawidłowość montażu.
Bardzo istotną sprawę przy doborze drzwi akustycznych stanowi sprawdzenie, czy na wybrany rodzaj wyrobu producent wystawił krajową lub europejską deklarację właściwości użytkowych i oznakował go znakiem B lub CE. Deklaracja powinna odnosić się do specyfikacji technicznych w postaci norm wyrobu: PN-EN 14351-1+A2:2016 – dla drzwi zewnętrznych i PN-EN 14351-2:2018 – dla drzwi wewnętrznych. W dokumencie, oprócz obligatoryjnie zadeklarowanych właściwości użytkowych, powinna być podana izolacyjność akustyczna RW w dB.
Kluczowym elementem w wyborze drzwi akustycznych jest właściwe zdefiniowanie niezbędnej izolacyjności akustycznej, co wymaga głównie określenia poziomu hałasu występującego na danym terenie i w pomieszczeniach.
Zgodnie z przepisami, dla obszaru zabudowanego poziom hałasu w ciągu dnia powinien być niższy bądź maksymalnie równy 60 dB, natomiast w nocy wynosić max 50 dB. Z kolei w pomieszczeniach mieszkalnych, natężenie hałasu w budynku w ciągu dnia nie może przekraczać 40 dB, natomiast w nocy 30 dB. Dobrać więc należy drzwi o stosownej konstrukcji, zapewniającej wymaganą izolacyjność akustyczną, uwzględniając jednocześnie dopasowanie stylistyczne do architektury i aranżacji budynku oraz pomieszczenia.
Literatura
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r.
- Normy PN-EN, PN-B
- Dr A. Iżewska „Izolacyjność akustyczna drzwi” Świat Szkła Nr 3/2010
- Przejdź do galerii: Wiecha dachowa – tradycja, symbole i zwyczaje budowlane
