Sala zabaw w galerii handlowej. Jak zapewnić dzieciom bezpieczną zabawę?

Sala zabaw dla dzieci w galerii handlowej to specjalna przestrzeń, która musi spełniać odpowiednie normy bezpieczeństwa w zakresie wyposażenia i późniejszego użytkowania. Wszystko po to, aby zmniejszyć ryzyko zagrożeń, w tym nieszczęśliwych wypadków podczas zabaw. W artykule piszemy, które konkretnie przepisy oraz zalecenia odnoszą się do bezpieczeństwa w salach zabaw.

Spis treści

1. Co wykazują kontrole sal zabaw dla dzieci?
2. Jakie przepisy muszą spełniać sale zabaw dla dzieci?
3. Zalecenia lokalowe, sanitarne i dotyczące ogólnego bezpieczeństwa

Co wykazują kontrole sal zabaw dla dzieci?

Jeszcze do niedawna sale zabaw dostępne np. w galeriach handlowych czy w miejscach rekreacyjnych nie podlegały praktycznie żadnym kontrolom. W 2016 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) wraz z Inspekcją Handlową dokonały sprawdzenia 84 sal zabaw w Polsce pod kątem poprawności zapisów w regulaminach oraz ogólnego bezpieczeństwa świadczonych usług. Po kontroli okazało się, że niemal wszystkie udostępnione w salach zabaw regulaminy budziły pewne zastrzeżenia. Wśród najczęstszych nieprawidłowości wyszczególniono:

• wyłączanie odpowiedzialności za szkody na osobie (np. dotyczące nieszczęśliwych wypadków) – 75% sal;
• wyłączanie odpowiedzialności za pozostawione rzeczy – 67% sal;
• wyłączanie odpowiedzialności za szkody materialne i obligowanie opiekunów do napraw lub ponoszenia kosztów napraw – 48% sal;
• zatrzymywanie środków pieniężnych za niewykorzystane lub częściowo wykorzystane usługi – 52% sal;
• brak faktycznego przedstawiania regulaminu przed zakupem biletu – 40% sal. 

Przedstawicieli Inspekcji Handlowej zauważyli również, że niektóre zabawki i urządzenia, potencjalnie mogły stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa osób korzystających z sal zabaw. Dotyczyło to 27% kontrolowanych lokali i obejmowało:

• ostre krawędzie różnych przedmiotów;
• wystające elementy;
• niezabezpieczone i luźne kable;
• niezaślepione kontakty;
• otwory stwarzające zagrożenie zakleszczenia;
• wyjścia umożliwiające samodzielne opuszczenie sali zabaw przez dzieci;
• brak informacji dotyczących wytrzymałości urządzeń;
• brak ograniczeń wieku i wzrostu.

Wykazano też, że właściciele sal zabaw w większości nie zdawali sobie sprawy z możliwych konsekwencji wynikających z braku zabezpieczenia dostępnych urządzeń oraz źle sformułowanego regulaminu. Po kontrolach w 2016 r. UOKiK, Inspekcja Handlowa oraz Rzecznik Praw Dziecka zaczęły wzywać przedsiębiorców do wykazywania większej troski o bezpieczeństwo osób korzystających z sal zabaw, a także do samodzielnej bieżącej kontroli stanu ich wyposażenia. 

Jakie przepisy muszą spełniać sale zabaw dla dzieci?

Wymaganie dotyczące wyposażenia sal zabaw w centrach handlowych są zawarte w normie PN-EN 1176-1:2017-12 „Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie”, w częściach:

1: Ogólne wymagania bezpieczeństwa i metody badań;

3: Dodatkowe szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań zjeżdżalni;

7: Wytyczne dotyczące montażu, kontroli, konserwacji i eksploatacji;

10: Dodatkowe szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań całkowicie obudowanych urządzeń do zabawy.

Poniżej wyszczególniamy niektóre wymogi stawiane przez normy budowlane w zakresie bezpieczeństwa użytkowania sal zabaw dla dzieci. 

Ogólne wymagania bezpieczeństwa

• należy dostosowywać wielkość i poziom trudności urządzeń do wieku użytkowników;
• sprzęty zamknięte, takie jak np. tunele, powinny mieć 2 wyjścia umożliwiające ucieczkę;
• należy zapewnić dostęp do urządzeń przez osoby dorosłe;
• wymagane są oznakowania nazwy i adresu producenta, numeru identyfikacyjnego oraz stosowanych norm.

Ochrona przed zakleszczeniem i uderzeniami

• wystające elementy urządzenia nie mogą powodować zakleszczenia włosów ani odzieży;
• zakaz stosowania szczelin większych niż 30 mm na powierzchniach, po których poruszają się dzieci;
• zamocowane liny nie mogą formować pętli potencjalnie powodujących zakleszczenie;
• należy uwzględniać możliwość zmiany rozmiaru, kształtu i położenia różnych materiałów i urządzeń;
• otwory, które mogą zmienić kształt lub rozmiar, powinny mieć średnicę minimum 12 mm;
• pomiędzy ruchomymi i stałymi częściami urządzeń należy zachować odległości zapobiegając zmiażdżeniu kończyn i palców.

Ochrona przed upadkami

• tam, gdzie to możliwe należy montować uchwyty i barierki (powyżej wysokości 60 cm konieczne są barierki oraz nawierzchnia amortyzująca upadek);
• szczyty barierki nie mogą umożliwiać dzieciom siadania lub stawania na nich;
• szczeble drabinek lub stopnie nie mogą obracać się wokół własnej osi;
• na pochylniach należy stosować barierki, poręcze lub osłony;
• pochylnie powinny mieć nachylenie stałe wynoszące maksymalnie 38 stopni;
• należy jak najszybciej naprawiać uszkodzone nawierzchnie syntetyczne.

Ochrona przed kolizjami

• obszary zabaw i ruchu urządzeń (obszary wolne) oraz obszary upadku nie mogą się pokrywać ze sobą i z innymi obszarami;
• w obszarach wolnych nie powinny się znajdować przeszkody, które mogą uderzyć użytkownika;
• przez obszary wolne nie mogą przebiegać ścieżki;
• w trakcie korzystania z urządzeń dziecko nie może zderzyć się z niespodziewanymi przeszkodami. 

Ochrona przed nieodpowiednim wykończeniem lub wadami w konstrukcji

• materiały zastosowane do wykonania urządzeń muszą być zgodne z normami;
• urządzenia nie mogą emitować żadnych toksyn;
• materiały drewniane należy chronić przed butwieniem;
• elementy metalowe należy chronić przed korozją (zastosowane pokrycie nie może być toksyczne);
• zakazane jest stosowanie niebezpiecznych substancji (np. smary, smoła, azbest, ołów, formaldehyd);
• materiały nie mogą się łuszczyć ani odpryskiwać;
• niedopuszczalne są: chropowate powierzchnie stwarzające zagrożenie, wystające elementy (gwoździe, nity, śruby, ostro zakończone liny i druty, nakrętki itp.);
• narożniki i krawędzie powinny być zaokrąglone;
• połączenia należy zabezpieczyć przed przypadkowym rozłączeniem.

Przeczytaj także:

• Zaplanuj zieleń na placu zabaw. Co posadzić? Które rośliny mogą być niebezpieczne?
• Siłownia plenerowa. Jakie są wymagania prawne i techniczne dla siłowni plenerowej?
• Trendy w zrównoważonym budownictwie. Zobacz przykłady inspirujących realizacji!

Zalecenia lokalowe, sanitarne i dotyczące ogólnego bezpieczeństwa

Przepisy prawa nie określają zasad prowadzenia sali zabaw oraz spraw związanych z konserwacją czy utrzymywaniem porządku. Niektóre wojewódzkie stacje sanitarno-epidemiologiczne wydają jednak pewne zalecenia w formie poradników. Poniżej znajdują się przykładowe zapisy z jednego z takich poradników.

Wytyczne lokalowe

Warunki techniczne i sanitarno-techniczne wymagają, aby pomieszczenia przeznaczone na pobyt dzieci były w dobrym stanie sanitarno-technicznym. Wysokość pomieszczeń powinna wynosić co najmniej 3 m, a na grzejnikach należy umieścić osłony ochraniające. Jeśli chodzi o mikroklimat w sali zabaw, trzeba zapewnić:

• odpowiednią i skuteczną wentylację;
• odpowiednią temperaturę (min. 18⁰C) i oświetlenie;
• możliwość otwarcia min. 50% okien;
• ochronę przed nasłonecznieniem.

Wszystkie sprzęty i wyposażenie powinny charakteryzować się odpowiednią wytrzymałością i być w dobrym stanie technicznym. W sali zabaw należy umieścić:

• tablicę informacyjną dotyczącą bezpiecznego korzystania ze sprzętu i urządzeń;
• numer telefonu pogotowia ratunkowego;
• numer telefonu podmiotu odpowiedzialnego za konserwację;
• nazwę i adres sali zabaw.

Wytyczne sanitarne 

W lokalu, w którym znajduje się sala zabaw, należy utrzymywać czystość i porządek oraz przeprowadzać okresowe remonty i konserwacje. W celu łatwiejszej organizacji i kontroli zaleca się prowadzić rejestr wykonywanych czynności sprzątania. Do mycia i dezynfekcji najlepiej stosować produkty zalecane przez producenta. Miejsce przechowywania środków czystości powinno znaleźć się w oddzielnym pomieszczeniu, zabezpieczonym przed dostępem osób nieuprawnionych, w szczególności dzieci. 

W salach zabaw trzeba zapewnić miejsce do pozostawienia odzieży i obuwia, a także udostępnić pomieszczenie higieniczno-sanitarne. W przypadku urządzeń sanitarnych konieczne jest zachowanie standardów dostępności do konkretnych sanitariatów (określona liczba użytkowników przypadająca np. na 1 umywalkę).  

inż. Marianna Leśniewicz