Dylatacje w żywicznych posadzkach parkingowych. Rodzaje i wymagania
Powierzchnia parkingów może dochodzić nawet do kilkunastu tysięcy metrów kwadratowych, zatem konieczność odpowiedniego zdylatowania obiektu i elementów jego konstrukcji jest oczywista. Jakie wymagania muszą spełniać dylatacje w posadzkach żywicznych na parkingu, ze względu na działające na nie obciążenia?
Spis treści
Rodzaje dylatacji
W przypadku posadzek na parkingach można wyróżnić następujące rodzaje dylatacji:
- konstrukcyjna – dzieli obiekt lub jego elementy na niezależne części i przechodzi zawsze przez wszystkie warstwy (elementy) konstrukcji;
- brzegowa (obwodowa, skrajna) – oddziela ona warstwy konstrukcji podłogi i samą posadzkę od ścian, słupów i innych sztywno wbudowanych elementów; występuje praktycznie zawsze;
- strefowa – jej zadaniem jest podział płyty betonowej pod posadzką lub podkładu na mniejsze pola;
- montażowa – oddziela posadzkę od elementów wbudowanych w płytę betonową albo podkład (np. przy korytkach odwodnieniowych).
W literaturze technicznej można znaleźć także inny podział, np. na szczeliny dylatacyjne podkładu, izolacyjne bądź przeciwskurczowe, albo też na szczeliny skurczowe, dylatacje robocze i dylatacje konstrukcyjne. Sama nazwa to rzecz wtórna, natomiast dla prawidłowego wykonania istotna jest analiza przyczyn, dla których wykonuje się dylatacje.
Podstawową funkcją dylatacji jest eliminacja wpływu odkształceń termicznych i skurczowych przez umożliwienie wzajemnych, niezależnych odkształceń/przemieszczeń, które – w razie braku takich możliwości – mogłyby spowodować uszkodzenia elementów konstrukcji (zarysowanie, podnoszenie się, skręcanie itp.).
Nie dotyczy to jednak dylatacji konstrukcyjnych, których rola może być znacznie szersza, dlatego umiejscowienie, sposób wykonania i warunki brzegowe (np. geometria) muszą być określone w dokumentacji technicznej.
Obciążenia działające na posadzki parkingowe
Posadzki w garażach i na parkingach to dość szczególny rodzaj konstrukcji. Wybór systemu zależy od miejsca jego wbudowania (umiejscowienia posadzki – parking odkryty na dachu, parking w ogrzewanej hali, stropy pośrednie itp.). Najbardziej narażone na oddziaływania mechaniczne oraz warunki atmosferyczne są parkingi na dachach.
Oprócz obciążeń dynamicznych dochodzą znaczne obciążenia termiczne (gradient temperaturowy lato–zima dochodzący do 100°C), promieniowanie UV, oddziaływanie środków odladzających oraz paliwa, olejów i płynów eksploatacyjnych.
Mamy więc w tym przypadku kombinację różnego rodzaju obciążeń, nie wyłączając wariantów skrajnie niekorzystnych. Obciążenia mechaniczne od ruchu samochodów nakładają się z oddziaływaniem czynników atmosferycznych, takich jak obciążenie szokowe czy cykliczne zmiany temperatury, oraz agresją chemiczną (przede wszystkim ze strony chlorków znajdujących się w solach odladzających).
Do tego dochodzi katalizator procesów destrukcyjnych, czyli woda, zarówno opadowa, jak i wwożona na pojazdach oraz płyny eksploatacyjne, które same z siebie działają agresywnie na posadzkę. To powoduje, że parkingi takie należy traktować jako obszary narażone nie tylko na zawilgocenie (czy – w przypadku parkingów odkrytych – wręcz obszary mokre), lecz także na agresję jonami chlorkowymi, które trzeba traktować jako jeden z najistotniejszych czynników powodujących korozję zbrojenia i obniżających trwałość eksploatacyjną konstrukcji.
Z powyższego powodu na posadzki parkingów i garaży powinno się stosować wyłącznie następujące systemy:
- mostkujący rysy przy intensywnych obciążeniach dynamicznych – składa się z gruntownika, warstwy mostkującej rysy i warstwy odpornej na ścieranie, a w razie potrzeby wykonywana jest warstwa wierzchnia; stosuje się tu najczęściej żywice poliuretanowe i/lub epoksydowe. Występuje w dwóch wariantach – osobna warstwa mostkująca rysy i osobna warstwa odporna na ścieranie (spotykany częściej) oraz z jedną warstwą pełniącą obie funkcje. Łączna grubość efektywnych warstw systemu 3–5 mm;
- mostkujący rysy statyczne przy intensywnych obciążeniach mechanicznych – składa się z gruntownika, warstwy odpornej na ścieranie i warstwy wierzchniej. Łączna grubość efektywnych warstw systemu 2–4 mm;
- oparty na epoksydowych żywicach, bez zdolności mostkowania rys; składa się z gruntownika, warstwy odpornej na ścieranie i warstwy wierzchniej. łączna grubość efektywnych warstw systemu wynosi 2,5 mm.
Przeczytaj również:
- Dylatacje parkingowe. Jak poprawnie wykonać szczeliny dylatacyjne w posadzkach żywicznych?
- Wypełnienie dylatacji parkingowej. Jaki rodzaj masy dylatacyjnej wybrać?
Wymagania formalne
Wymogi formalne stawiane przez ustawę Prawo budowlane (DzU 2023 poz. 682) oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU poz. 1225), związane z zabezpieczeniem przed wodą czy wilgocią, są dość ogólne, jednak w art. 5 ust. 2 [1] pojawia się zapis: „Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w ust. 1 pkt 1–7”.
W ww. Warunkach technicznych zapisy są także bardzo zdawkowe i niekiedy nieprecyzyjne. Ogólnie mówią o izolacji przeciwwilgociowej w gruncie (§ 317 ust. 1), wodzie opadowej (§ 316–318) i zawilgoceniu na skutek kondensacji (§ 321 i 322). I te źródła zawilgocenia przyjmuje się jako główne.
Doświadczenie pokazuje jednak, że należy się liczyć z jeszcze jednym i to poważnym źródłem zawilgocenia. Jest ono o tyle niebezpieczne, że może powodować znaczne pogorszenie właściwości technicznych i użytkowych oraz sprawności technicznej obiektu. Chodzi o błędne rozwiązania (niekoniecznie projektowe, w wielu sytuacjach jest to inwencja oraz, niestety, indolencja wykonawcy) posadzek przemysłowych parkingów.
To wspomniana wcześniej woda z roztopionego śniegu (lub sam śnieg) nanoszona przez samochody jest szczególnie niebezpieczna, zawiera bowiem chlorki, które dostają się do niewłaściwie zabezpieczonych (lub w ogóle niezabezpieczonych) warstw podposadzkowych, a w konsekwencji mogą wnikać w elementy nośne.
Przywołując wymagania art. 5 ust. 2 ustawy Prawo budowlane i wzorując się na normie PN-ISO 2394:2000 „Ogólne zasady niezawodności konstrukcji budowlanych” (norma wycofana), można stwierdzić, że konstrukcje i elementy konstrukcyjne powinny być projektowane, budowane i utrzymane w taki sposób, aby nadawały się do użytku w sposób ekonomiczny w okresie przewidzianym w projekcie.
W szczególności konstrukcje powinny spełniać poniższe wymagania z odpowiednim stopniem niezawodności:
- odpowiednio przenosić wszystkie spodziewane oddziaływania (wymagania wynikające ze stanów granicznych użytkowania);
- przenosić skrajnie duże oraz często powtarzane oddziaływania, pojawiające się podczas budowy i przewidywanego użytkowania (wymagania wynikające ze stanów granicznych zniszczenia);
- nie wykazywać uszkodzeń w stopniu nieproporcjonalnym do pierwotnej przyczyny w wyniku takich wydarzeń, jak powódź, obsunięcie terenu, pożar, wybuch, lub w rezultacie błędów ludzkich (wymaganie odporności konstrukcji).
Odpowiedni stopień niezawodności należy określić, biorąc pod uwagę możliwe konsekwencje utraty niezawodności, jak również koszt, zakres wysiłków i czynności niezbędnych do ograniczenia ryzyka zniszczenia.
Zabiegi, które powinny być podjęte, aby osiągnąć odpowiedni stopień niezawodności, obejmują:
- wybór ustroju nośnego, właściwe projektowanie i analizę;
- wdrożenie polityki jakości;
- uwzględnienie w projekcie wymagań dotyczących utrzymania i trwałości;
- zastosowanie środków ochronnych.
Mówiąc o dylatacjach, bardzo często upraszcza się tę kwestię do ich podstawowej funkcji. Dylatacja to wykonana celowo szczelina rozdzielająca poszczególne części budynku lub elementy składowe konstrukcji, umożliwiająca niezależną pracę każdej z nich (przemieszczenie i/lub obrót). Taka definicja nie uwzględnia jednak wszystkich cech, którymi musi cechować się dylatacja.
Konstrukcja garaży czy parkingów jest wypadkową nie tylko przyjętej koncepcji konstrukcji budynku i analizy obciążeń, lecz także rodzaju, stanu i parametrów wytrzymałościowych podłoża oraz warunków gruntowo-wodnych. Stopień obciążenia wilgocią/wodą ma znaczenie w przypadku doboru hydroizolacji w gruncie.
W przypadku samych dylatacji w zasadzie obciążenie wilgocią występuje zawsze (każda połać parkingowa musi być od czasu do czasu myta, poza tym w zimie wraz ze śniegiem wwożone są chlorki z soli odladzających). W rzeczywistości mamy więc do czynienia nie tyle z obciążeniem samą wilgocią, ile z obciążeniem wilgocią z agresywnymi mediami, w połączeniu z obciążeniami mechanicznymi (np. szczotki agregatu myjącego), a w przypadku parkingów odkrytych – wręcz z obciążeniem wodą, jeżeli nie pod ciśnieniem, to przynajmniej płynącą po powierzchni.
Zatem problem wykonania dylatacji to nie tylko kwestia miejsca ich fizycznego wykonania oraz wypełnienia, lecz także i przede wszystkim ich szczelności dla wody i agresywnych mediów.
